Wstęp

Przewód pokarmowy odgrywa istotną rolę w zakażeniach ludzkim wirusem niedoboru odporności (HIV – human immunodeficiency virus), gdyż każdy jego odcinek może być miejscem rozwoju chorób oportunistycznych i nowotworów. Leczenie antyretrowirusowe znacznie wydłużyło życie osób zakażonych HIV oraz zmniejszyło częstość występowania powikłań związanych z deficytem immunologicznym. Pojawiły się jednak nowe problemy, takie jak powikłania terapii antyretrowirusowej i zespół rekonstrukcji immunologicznej. Zwiększa się też częstość występowania nowotworów.

Nadal bardzo dużym problemem jest późne rozpoznawanie zakażenia HIV, często dopiero wraz z rozpoznaniem choroby oportunistycznej. Utrudnia to leczenie i sprzyja przenoszeniu zakażenia HIV przez osoby zakażone, niezdiagnozowane, na osoby zdrowe.

Definicja

Choroby przewodu pokarmowego w przebiegu zespołu nabytego niedoboru odporności (AIDS – acquired immunodeficiency syndrome) wymienia lista chorób wskaźnikowych Centers for Disease Control and Prevention (CDC), opracowana w 1992 r., uaktualniona w 1993 r. Ich rozpoznanie jest równoznaczne z rozpoznaniem AIDS u osoby zakażonej HIV. Do chorób przewodu pokarmowego definiujących AIDS należą:

• kandydoza przełyku
• gruźlica
• mykobakteriozy przewodu pokarmowego
• izosporoza
• kryptosporydioza
• przewlekłe owrzodzenie skóry i błon śluzowych utrzymujące się ponad miesiąc, wywołane przez HHV (human herpesvirus)
• mięsak Kaposiego
• chłoniak nieziarniczy z komórek B
• mięsak immunoblastyczny zlokalizowany w przewodzie pokarmowym
• zespół wyniszczenia, przebiegający często z biegunką.

Zakażenia oportunistyczne, które u zakażonych HIV często rozwijają się w przewodzie pokarmowym, nie upoważniają do rozpoznania AIDS.

Epidemiologia

W dobie terapii antyretrowirusowej (ARV – antiretroviral therapy) zakażonych HIV dzieli się na dwie grupy: leczonych i nieleczonych.

U chorych leczonych ARV częstość występowania chorób przewodu pokarmowego znacznie się zmniejszyła. O 80% zmalała częstość występowania w przełyku kandydozy oraz zakażeń cytomegalowirusem. Zmniejszyła się też częstość występowania kryptosporydiozy, mikrosporydiozy oraz mięsaka Kaposiego. Ośmiokrotnie wzrosła częstość występowania choroby refluksowej.

W erze kompleksowej terapii antyretrowirusowej (cART – combination antiretroviral therapy) znacznie zmalała częstość zgonów związanych z AIDS. Dziś 50% zgonów osób zakażonych HIV nie ma związku z AIDS, podczas gdy zanim zaczęto stosować cART, stanowiły one 90%.

Zanim zaczęto wykorzystywać ARV, 50-93% zakażonych HIV zgłaszało objawy ze strony przewodu pokarmowego. Obecnie u chorych nieleczonych nadal najczęstszą chorobą przewodu pokarmowego jest kandydoza jamy ustnej i przełyku. Stwierdza się również: