Badania obrazowe w diagnostyce chorób układu pokarmowego

Wstęp

Współczesna diagnostyka gastrologiczna opiera się na badaniu klinicznym uzupełnionym o badania obrazowe. Podstawowym narzędziem diagnostycznym są optyczne techniki endoskopowe. Mimo że znacznie rzadziej wykorzystuje się dziś metody klasycznej radiologii, nadal zajmują one ważne miejsce w obrazowaniu przewodu pokarmowego, a czasami są niezbędne (np. w diagnostyce ostrego brzucha). Badania przewodu pokarmowego z podaniem środka kontrastowego wykorzystuje się w diagnostyce zmian morfologicznych i czynnościowych.

Szeroko dostępną metodą obrazowania narządów jamy brzusznej jest ultrasonografia (USG), którą stosuje się w badaniach przesiewowych, monitorowaniu rozpoznanych zmian, biopsji celowanej, drenażu i ablacji.

Zastosowanie technik doplerowskich, endosonograficznych oraz środków kontrastujących znacznie poszerzyło możliwości diagnostyczne. Tomografia komputerowa (TK) i rezonans magnetyczny (MR) pozwalają ocenić narządy miąższowe, cewę pokarmową i struktury okołojelitowe. Metody te wykorzystuje się na każdym etapie diagnostyki (w rozpoznawaniu choroby i ocenie stopnia jej zaawansowania) oraz w trakcie terapii i po jej zakończeniu.

Największy postęp dokonał się w wielorzędowej tomografii komputerowej. Dzięki uzyskaniu cienkich warstw, rekonstrukcji wielopłaszczyznowych w dowolnym przekroju oraz trójwymiarowemu odwzorowaniu ścian i wnętrza jelita grubego znacznie poprawiła się możliwość oceny anatomicznych szczegółów patologii przewodu pokarmowego. Rola rezonansu magnetycznego w diagnostyce gastrologicznej wzrosła, od kiedy wprowadzono szybkie sekwencje obrazowania, które eliminują ograniczenia wynikające z artefaktów spowodowanych ruchami oddechowymi i perystaltyką.

Poniżej przedstawiono najważniejsze badania obrazowe stosowane w diagnostyce chorób układu pokarmowego, z wyjątkiem ultrasonografii endoskopowej omówionej szczegółowo w drugiej części rozdziału.

Zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej

Wskazania

Zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej jako pierwszoplanowa metoda diagnostyczna jest uzasadnione w przypadku podejrzenia:

• perforacji przewodu pokarmowego
• niedrożności jelit
• ciała obcego.
  
  

W badaniu uzyskuje się sumacyjny obraz wszystkich tkanek i narządów jamy brzusznej, co znacznie utrudnia ocenę narządów miąższowych.

Przeciwwskazania

Jedynym przeciwwskazaniem do wykonania zdjęcia przeglądowego jest ciąża.

Technika badania

W stanach ostrych pacjent nie wymaga przygotowania. W przypadku badań planowych (np. urografii) stosuje się leki przeczyszczające i obniżające napięcie powierzchniowe. W dniu badania pacjent pozostaje na czczo.