Wstęp

Niedokrwienie jelit należy do chorób stosunkowo rzadko spotykanych w codziennej praktyce lekarskiej. Z powodu nieswoistych objawów i ograniczonej dostępności badań diagnostycznych prawidłowe rozpoznanie jest trudne, czasami wręcz niemożliwe.

Epidemiologia

Częstość hospitalizacji z powodu ostrego niedokrwienia jelit jest mniejsza niż 1/1000. Śmiertelność jest wysoka i sięga 60-100% w zależności od przyczyny niedokrwienia. Kobiety chorują 3-krotnie częściej, prawdopodobnie dlatego że żyją dłużej niż mężczyźni. Szczyt zachorowań występuje między 60 a 70 r.ż.

Przyczyny

Niedokrwienie jelit jest spowodowane niedostatecznym przepływem krwi przez naczynia krezki. Do najczęstszych przyczyn niedokrwienia należą:

• miażdżyca
• zator tętniczy
• tętniaki
• choroby zapalne naczyń
• obniżone ciśnienie tętnicze (np. wstrząs septyczny)
• odwodnienie
• niewydolność serca.

Patofizjologia

Błona śluzowa jelit jest bardzo aktywna metabolicznie, dlatego też przepływ krwi przez naczynia trzewne jest bardzo duży (20-25% rzutu serca). W początkowej fazie ostrego niedokrwienia przemiana materii zmienia tor z tlenowego na beztlenowy aż do zupełnego jej ustania. Kosmki jelitowe ulegają uszkodzeniu, komórki błony śluzowej obumierają, a w konsekwencji w ścianie jelita rozwija się martwica. Uszkodzenie bariery błony śluzowej umożliwia przenikanie bakterii i toksyn przez ścianę jelita do jamy otrzewnej, co prowadzi do zapalenia otrzewnej i wstrząsu.

Podział niedokrwienia jelit

Wyróżniamy niedokrwienie:

• ostre
• przewlekłe.

Ostre niedokrwienie jelit

Ostre niedokrwienie jelit (ONJ) dzielimy na:

• okluzyjne
• nieokluzyjne.

Ostre okluzyjne niedokrwienie jelit

Ostre okluzyjne niedokrwienie jelit jest spowodowane nagłym zamknięciem napływu krwi wskutek:

• zatoru tętnicy krezkowej górnej
• zakrzepicy tętnicy krezkowej górnej (zwykle na tle miażdżycy)
• utrudnienia odpływu krwi z jelit (spowodowanego zakrzepicą żył krezki).

Zator tętnicy krezkowej górnej

Epidemiologia

Zator tętnicy krezkowej górnej jest najczęstszą przyczyną ostrego niedokrwienia krezki (40-50% przypadków). W 15% przypadków zator tworzy się w proksymalnym odcinku tętnicy krezkowej górnej i całkowicie ją zamyka. Wówczas martwica może objąć całe jelito cienkie oraz okrężnicę aż do zgięcia śledzionowego.

Przyczyny

Do chorób, które sprzyjają tworzeniu się zatorów, należą m.in.:

• migotanie przedsionków
• przewlekła niewydolność serca
• kardiomiopatia
• przebyty zawał mięśnia sercowego.

Obraz kliniczny

Objawy nie są charakterystyczne. Najczęściej stwierdza się: