Wstęp

Wątroba jest siedliskiem wielu guzów o charakterze łagodnym, zarówno nowotworowych, jak i nienowotworowych. Histopatologicznie guzy wątroby dzieli się według ich pochodzenia na:

• wywodzące się z hepatocytów
• wywodzące się z nabłonka przewodów żółciowych
• guzy mezenchymalne.
  
  

Nie wszystkie guzy podlegają powyższej klasyfikacji, ponieważ istnieją takie zmiany ogniskowe, które wynikają z zaburzeń rozwojowych przewodów żółciowych lub malformacji naczyniowych. W wątrobie mogą pojawiać się też zmiany imitujące guzy, będące skutkiem lokalnych zaburzeń ukrwienia (np. w zespole Budda-Chiariego) lub niejednorodnego rozmieszczenia tłuszczu. Zmiany ogniskowe w wątrobie mogą mieć również podłoże jatrogenne, czego przykładem są zbiorniki żółci po uszkodzeniu przewodów żółciowych (biloma) lub krwiaki po uszkodzeniach naczyń, a także bywają objawem niektórych chorób ziarniniakowych (sarkoidozy, gruźlicy) lub uszkodzenia drobnych naczyń wątrobowych (np. pelioza).

Nowoczesna diagnostyka zmian ogniskowych w wątrobie w głównej mierze opiera się na badaniach obrazowych z uwzględnieniem kontekstu klinicznego. Biopsja wątroby ma znacznie pomocnicze – wykonuje się ją wyłącznie w razie wątpliwości diagnostycznych (głównie w celu wykluczenia nowotworu złośliwego). Rozpoznanie łagodnej zmiany ogniskowej wątroby zwykle pozwala odstąpić od leczenia chirurgicznego.

Guzy nabłonkowe

Ogniskowy rozrost guzkowy

Ogniskowy rozrost guzkowy (FNH – focal nodular hyperplasia) jest guzem wątrobowokomórkowym. Występuje u 0,3-0,6% ogólnej populacji. Znacznie częściej stwierdza się go u kobiet niż u mężczyzn (stosunek 8:1), rzadko u dzieci. Rozpoznanie jest zazwyczaj przypadkowe (w trakcie badań obrazowych lub zabiegów chirurgicznych wykonywanych z innych powodów). W większości przypadków jest to guz pojedynczy, zlokalizowany w prawym płacie wątroby, jego średnica zwykle nie przekracza 5 cm, ale zdarzają się też olbrzymie guzy o średnicy ok. 20 cm. Pierwotnie sądzono, że jego przyczyną są środki antykoncepcyjne, ale nie potwierdzono tej hipotezy. Guz nie jest też przeciwwskazaniem do zajścia w ciążę. Najczęściej pojawia się u osób zdrowych, w uprzednio zdrowej wątrobie. W rzadkich przypadkach jest związany ze stosowaniem cytostatyków (takich jak busulfan, melfalan), które uszkadzają śródbłonek małych naczyń wątrobowych.

Patogeneza i obraz patomorfologiczny

Ogniskowy rozrost guzkowy jest rozrostem hepatocytów w odpowiedzi na zwiększony przepływ krwi tętniczej. Podłożem lokalnych zaburzeń przepływu krwi jest prawdopodobnie malformacja naczyniowa (przetoka tętniczo-żylna), która zwiększa przepływ krwi ...