Wstęp

Podstawową funkcją żołądka jest przyjmowanie i gromadzenie spożytego pokarmu oraz rozpoczęcie jego trawienia. Tak przygotowana treść pokarmowa przechodzi następnie do dwunastnicy i dalszych odcinków przewodu pokarmowego. Dzięki znacznej elastyczności ścian żołądka i korzystnemu położeniu anatomicznemu żołądek może przyjąć – jak się szacuje – ok. 1,5-2 l pokarmu. Motoryką żołądka kieruje zarówno wegetatywny układ nerwowy, jak i hormonalny układ wydzielania wewnętrznego.

Zabiegi chirurgiczne zmieniają kształt i położenie anatomiczne narządu, a także zaburzają funkcje układu koordynującego pracę żołądka.

Problematyką tą chirurdzy zajmują się od ponad 130 lat, kiedy to Péan, Rydygier i Billroth wykonywali pierwsze resekcje. Od tego czasu technika chirurgiczna rozwija się i ulepsza. Wprowadzono wiele modyfikacji i zaleceń. Rozważając następstwa operacji żołądka, należy pamiętać o zmieniających się przez wiele lat wskazaniach do tych zabiegów.

Jednym z głównych była przez długi czas choroba wrzodowa – zabieg chirurgiczny był w niej leczeniem z wyboru. Dziś, w dobie skutecznych leków hamujących wydzielanie kwasu żołądkowego oraz możliwości rozpoznania i eradykacji Helicobacter pylori, rola chirurgii w tej chorobie ogranicza się do leczenia powikłań.

Obecnie wskazaniami do operacji są: rak i inne nowotwory żołądka.

Coraz częściej wykonuje się jednak operacje bariatryczne. Wielu autorów sugeruje, że w najbliższych latach to właśnie ta dziedzina chirurgii będzie się rozwijać najszybciej ze względu na postęp w leczeniu onkologicznym z jednej strony i narastający problem nadwagi z drugiej.

Istotnym wskazaniem do leczenia chirurgicznego żołądka jest też wystąpienie zespołów poresekcyjnych.

Definicja

Zespoły objawów klinicznych rozwijających się bezpośrednio lub po pewnym czasie po leczeniu operacyjnym żołądka określa się mianem zespołów poresekcyjnych.

Etiologia

Po każdej operacji żołądka rozwijają się pewne objawy niepożądane, związane z odnerwieniem, zmniejszeniem się pojemności narządu, zaburzeniami opróżniania, upośledzeniem lub całkowitym zniesieniem funkcji odźwiernika. Dołącza się do tego odmienna droga pasażu treści pokarmowej i funkcja wykonanych zespoleń. Szczegóły zależą od postaci zaburzeń i będą omówione dalej.

Epidemiologia

Szacuje się, że u ¼ pacjentów po operacjach żołądka występują mniej lub bardziej nasilone objawy niepożądane. U ok. 2-4% chorych charakter tych objawów jest ciężki i wyniszczający.

Klasyfikacja

Zespoły poresekcyjne najczęściej utożsamia się z zespołem poposiłkowym. Znamy jednak wiele innych. Najpowszechniejsze to: