Budowa trzustki

Trzustka jest miękkim, podłużnym, spłaszczonym gruczołem o długości 12-20 cm, leżącym pozaotrzewnowo, pełniącym funkcję zewnątrz- i wewnątrzwydzielniczą. Masa narządu wynosi 85±15 g u kobiet i 90±16 g u mężczyzn. 80-85% tej masy stanowi część zewnątrzwydzielnicza, a wewnątrzwydzielnicza tylko 2%. Trzustka ma budowę zrazikową, jest pokryta delikatną błoną zbudowaną z tkanki łącznej, ale nie ma prawdziwej torebki. W trzustce wyróżnia się:

• głowę (objętą pętlą dwunastnicy)
• trzon – leżący poprzecznie na przedniej powierzchni pierwszego kręgu lędźwiowego
• ogon (sięgający wnęki śledziony).

Mikrostruktura trzustki

Miąższ trzustki składa się z:

• pęcherzyków wydzielniczych (gronek)
• przewodów wyprowadzających.

Pęcherzyki wydzielnicze trzustki

Gronka tworzą płaciki, oddzielone od siebie luźną tkanką łączną. Pojedynczy pęcherzyk jest tworem kulistym, składającym się z 20-50 komórek gruczołowych, zwanych komórkami pęcherzykowymi trzustki. Komórki te mają charakterystyczny kształt piramidy, z położonym u podstawy jądrem i licznymi, zgromadzonymi u szczytu ziarnistościami zymogenowymi, które są wydzielane do światła pęcherzyka. W środku pęcherzyka znajdują się mniejsze płaskie komórki, tworzące wyściółkę na powierzchni komórek pęcherzykowych i przechodzące w komórki kanalików wstawkowych oraz przewodów wyprowadzających wydzielinę trzustki do dwunastnicy. Komórki śródpęcherzykowe i wyściełające kanaliki wstawkowe oraz przewody międzyzrazikowe wydzielają wodę i elektrolity, w tym w dużej ilości wodorowęglany (HCO₃^– ).

Przewody trzustki

Każdy pęcherzyk drenowany jest przez przewód wyprowadzający, który łączy się z przewodami drenującymi sąsiednie pęcherzyki. W ten sposób powstaje sieć przewodów o rosnącej średnicy. Uchodzą one ostatecznie do głównego przewodu trzustkowego (Wirsunga). U 74% ludzi na wysokości brodawki większej dwunastnicy przewód trzustkowy główny łączy się z przewodem żółciowym wspólnym. Ten krótki wspólny segment (długości ok. 5 mm; zakres 1-12 mm) nazywany jest bańką wątrobowo-trzustkową i przez brodawkę większą uchodzi do dwunastnicy. U 19% ludzi przewód żółciowy wspólny i główny przewód trzustkowy mają oddzielne ujścia do dwunastnicy, a u 7% oddzielone są częściową przegrodą. Przewód trzustkowy główny ma największą średnicę w obrębie głowy trzustki (3-5 mm); dalej stopniowo się zwęża – w ogonie trzustki jego średnica wynosi 2-3 mm.

U 70% ludzi drożny jest dodatkowy przewód trzustkowy (Santoriniego). Zwykle łączy się on z przewodem trzustkowym głównym i uchodzi do dwunastnicy przez brodawkę mniejszą. W 10% przypadków dodatkowy przewód trzustkowy nie ma łączności z przewodem t...