Wstęp

Zapalenie żołądka to – formalnie rzecz biorąc – określenie choroby, która obejmuje całość tego narządu, wszystkie jego warstwy. Rzeczywiście taki zasięg zmian w dawniejszych czasach nie był rzadkością – zwykle chodziło o ostry proces o etiologii bakteryjnej (paciorkowce, gronkowce, pałeczki Gram[-]) w przebiegu sepsy bądź wskutek zadziałania innych czynników toksycznych. Przed erą antybiotyków rozpoznawano zatem wewnątrzpochodny ostry ropowiczy nieżyt żołądka o bardzo niepewnym rokowaniu, ostry nieżyt alergiczny, a także ostry nieżyt zakaźny.

Dziś lekarze spotykają się głównie z długo trwającymi zmianami zapalnymi samej błony śluzowej żołądka. Chociaż zasięg choroby jest ograniczony, w literaturze anglosaskiej nazywa się ją gastritis (i z reguły pomija należną w tej sytuacji przydawkę „chronic”), a w Polsce określa łacińskim terminem „gastritis chronica”. W piśmiennictwie polskim do niedawna funkcjonowało też określenie „nieżyt błony śluzowej żołądka”, a nawet „katar” żołądka, co odpowiadałoby zmianom zapalnym błony śluzowej żołądka, ostrym bądź przewlekłym.

Z pragmatycznego punktu widzenia, w związku z rozpowszechnieniem terminologii angielskiej (mającej korzenie w łacinie), możemy z powodzeniem używać w Polsce nazwy gastritis dla skrótowego określania zmian zapalnych błony śluzowej narządu. Nie zaleca się natomiast stosowania nazwy „nieżyt” ani „katar”.

Definicja

Zapalenie żołądka jest reakcją zapalną dotyczącą przede wszystkim błony śluzowej żołądka, w rzadkich przypadkach wszystkich jego warstw.

Klasyfikacja

Ujednolicenie zasad podziału choroby na podtypy jest warunkiem wymiany doświadczeń i porównywania wyników badań. W odniesieniu do zapalenia żołądka taki system udało się uzgodnić dopiero w 1990 r.

Podziały historyczne

Przed kongresem w Sydney wysuwano inne propozycje podziału zmian zapalnych w żołądku, budziły one jednak wiele kontrowersji i żadna nie zyskała pełnej akceptacji.

Klasyfikacja Schindlera

Do najpowszechniej stosowanych, dość prostych i łatwych do zapamiętania należał podział Schindlera z lat 40. ub.w., oparty na obrazie histologicznym:

• śluzówka bez zmian
• nieżyt powierzchowny (odwracalny)
• nieżyt zanikowy o trzech stopniach nasilenia (niewielki, średni i znaczny zanik błony śluzowej).

Podział ten dał podstawy większości innych klasyfikacji.

Klasyfikacja Stricklanda i McKeya

Podział Stricklanda i McKeya z 1973 r. opierał się na systematyce zmian nie tylko histologicznych, lecz także czynnościowych żołądka – uwzględniał wydzielanie kwasu solnego.