Wstęp

Stomia jest przetoką zewnętrzną wytworzoną celowo przez chirurga. Wykonuje się ją w obrębie żołądka, jelita cienkiego i grubego, rzadziej układu moczowego. Najczęstszym powodem wyłonienia stomii jelitowej są nowotwory jelita grubego, choroby zapalne jelit oraz urazy okrężnicy, odbytnicy i odbytu, a w przypadku urostomii – rak pęcherza moczowego.

Zabieg chirurgiczny z wytworzeniem stomii w istotny sposób zmienia czynność jelita i anatomię ciała, co w różnym stopniu rzutuje na życie chorego. Wymusza zmianę stylu życia (konieczność stosowania sprzętu stomijnego, pielęgnacji skóry, przestrzegania diety, zapewnienia odpowiedniej podaży płynów i elektrolitów, kontroli nad wydzielaniem gazów i ich zapachem), pojawia się też kwestia powrotu do prawidłowej aktywności, zwłaszcza zawodowej. Proces adaptacji do nowych warunków życia jest bardzo trudny i zależy od wielu czynników. O sposobie i jakości życia chorego i zachowaniu pełnej aktywności decyduje prawidłowe ukształtowanie i umiejscowienie stomii oraz właściwe jej zaopatrzenie. Duże znaczenie mają edukacja (przez wyspecjalizowane pielęgniarki stomijne), uwarunkowania psychospołeczne i wsparcie bliskich. Powikłania stomii istotnie wydłużają okres adaptacji.

Definicja stomii

Słowo „stomia” pochodzi z greckiego i oznacza usta lub otwór. W znaczeniu medycznym jest to operacyjnie wytworzone połączenie narządu jamistego (najczęściej jelita lub moczowodu) z powierzchnią ciała. Najczęściej oznacza stomię wydalniczą wyłonioną celowo przez chirurga na powłokach brzusznych, stanowiącą alternatywną drogę wydalania kału lub oddawania moczu w sytuacji, gdy z powodu choroby nie jest to możliwe w sposób naturalny. Wyłonienie stomii wiąże się najczęściej z usunięciem zmienionej części jelita cienkiego, grubego lub części układu moczowego.

Połączenie pomiędzy narządami powstałe w wyniku patologii lub powikłań nazywa się przetoką.

Często na określenie stomii używa się terminów odbyt brzuszny, sztuczny odbyt lub nieprawidłowo przetoka.

Budowa i rodzaje stomii

Stomię można podzielić ze względu na miejsce wytworzenia, czas, w jakim została utworzona, i sposób wykonania.

Podział i charakterystyka wg umiejscowienia

W zależności od anatomicznego umiejscowienia wyróżniamy:

• gastrostomię, jejunostomię, ileostomię, kolostomię, urostomię.

Gastrostomia

Wytwarzana jest z powodu niemożności przełykania spowodowanej:

• niedrożnością przełyku (np. rak przełyku) – często
• czynnościowymi zaburzeniami przełykania (np. porażenia neurogenne) – rzadko; w tych przypadkach zamiast chirurgicznej gastrostomii wykonuje się przezskórną endoskopową gastrostomię (PEG).