Przeglądasz archiwalną treść publikacji „Wielka Interna. Gastroenterologia” Zamów najnowsze wydanie
Podyplomie logo dark

Chory ze stomią

Jarosław Cywiński, Adam Dziki

Wstęp

Stomia jest przetoką zewnętrzną wytworzoną celowo przez chirurga. Wykonuje się ją w obrębie żołądka, jelita cienkiego i grubego, rzadziej układu moczowego. Najczęstszym powodem wyłonienia stomii jelitowej są nowotwory jelita grubego, choroby zapalne jelit oraz urazy okrężnicy, odbytnicy i odbytu, a w przypadku urostomii – rak pęcherza moczowego.

Zabieg chirurgiczny z wytworzeniem stomii w istotny sposób zmienia czynność jelita i anatomię ciała, co w różnym stopniu rzutuje na życie chorego. Wymusza zmianę stylu życia (konieczność stosowania sprzętu stomijnego, pielęgnacji skóry, przestrzegania diety, zapewnienia odpowiedniej podaży płynów i elektrolitów, kontroli nad wydzielaniem gazów i ich zapachem), pojawia się też kwestia powrotu do prawidłowej aktywności, zwłaszcza zawodowej. Proces adaptacji do nowych warunków życia jest bardzo trudny i zależy od wielu czynników. O sposobie i jakości życia chorego i zachowaniu pełnej aktywności decyduje prawidłowe ukształtowanie i umiejscowienie stomii oraz właściwe jej zaopatrzenie. Duże znaczenie mają edukacja (przez wyspecjalizowane pielęgniarki stomijne), uwarunkowania psychospołeczne i wsparcie bliskich. Powikłania stomii istotnie wydłużają okres adaptacji.

Definicja stomii

Słowo „stomia” pochodzi z greckiego i oznacza usta lub otwór. W znaczeniu medycznym jest to operacyjnie wytworzone połączenie narządu jamistego (najczęściej jelita lub moczowodu) z powierzchnią ciała. Najczęściej oznacza stomię wydalniczą wyłonioną celowo przez chirurga na powłokach brzusznych, stanowiącą alternatywną drogę wydalania kału lub oddawania moczu w sytuacji, gdy z powodu choroby nie jest to możliwe w sposób naturalny. Wyłonienie stomii wiąże się najczęściej z usunięciem zmienionej części jelita cienkiego, grubego lub części układu moczowego.

Połączenie pomiędzy narządami powstałe w wyniku patologii lub powikłań nazywa się przetoką.

Często na określenie stomii używa się terminów odbyt brzuszny, sztuczny odbyt lub nieprawidłowo przetoka.

Budowa i rodzaje stomii

Stomię można podzielić ze względu na miejsce wytworzenia, czas, w jakim została utworzona, i sposób wykonania.

Podział i charakterystyka wg umiejscowienia

W zależności od anatomicznego umiejscowienia wyróżniamy:

  • gastrostomię, jejunostomię, ileostomię, kolostomię, urostomię.

Gastrostomia

Wytwarzana jest z powodu niemożności przełykania spowodowanej:

  • niedrożnością przełyku (np. rak przełyku) – często
  • czynnościowymi zaburzeniami przełykania (np. porażenia neurogenne) – rzadko; w tych przypadkach zamiast chirurgicznej gastrostomii wykonuje się przezskórną endoskopową gastrostomię (PEG).