Wstęp

Schyłkową niewydolność wątroby można zdefiniować jako nieodwracalne uszkodzenie wątroby prowadzące do wielu powikłań wielonarządowych, szybkiego pogorszenia jakości życia i ostatecznie do zgonu.

Leczeniem z wyboru u pacjentów ze schyłkową niewydolnością wątroby jest transplantacja tego narządu. Niestety u części chorych z zaawansowanym uszkodzeniem wątroby przeszczepienie nie jest możliwe (tab. 1).

Czas przeżycia pacjenta z zaawansowanym uszkodzeniem wątroby zwykle wynosi od kilku tygodni do kilkunastu miesięcy. Rokowanie określa się w przybliżeniu na podstawie skal punktowych m.in. Childa-Turcotte’a-Pugha (CTP) czy MELD (model for end stage liver disease). W USA MELD wykorzystuje się w procesie alokacji narządów na liście osób oczekujących na przeszczepienie wątroby.

Diagnostyka

Badanie kliniczne

Ocena pacjentów ze schyłkową niewydolnością wątroby, którzy nie są kandydatami do przeszczepienia wątroby powinna obejmować nie tylko objawy somatyczne i odchylenia w badaniu przedmiotowym, ale także stan emocjonalny i duchowy chorego. Zgodnie z definicją WHO dopiero na takiej podstawie można ocenić jakość życia chorego ze schyłkową niewydolnością wątroby.

Objawy somatyczne związane są przede wszystkim z powikłaniami marskości i przewlekłej niewydolności wątroby (tab. 2).

Poza objawami somatycznymi obserwuje się wiele zaburzeń emocjonalnych charakterystycznych dla wszystkich pacjentów nieuleczalnie chorych: lęk, zaburzenia nastroju (np. depresja charakterystyczna dla chorób przewlekłych); chorzy mają również problemy egzystencjalne i często uczucie pustki duchowej.

Badania dodatkowe

Metody diagnostyczne (nawet te najbardziej nowoczesne) często nie mają zastosowania u pacjentów ze schyłkową niewydolnością wątroby niezakwalifikowanych do transplantacji. W przypadku rozpoznania nowej choroby lub powikłań już występującej zastosowanie ich prawdopodobnie nie wpłynęłoby na plan postępowania. Dalsza diagnostyka ma znaczenie wtedy, kiedy może przyczynić się do poprawy jakości życia pacjenta. Zwykle więc stosowane metody diagnostyczne ograniczają się do rozmowy z chorym, badania fizykalnego (w zakresie, w jakim życzy sobie tego pacjent), prostych badań laboratoryjnych czy nieinwazyjnych metod obrazowania (przyłóżkowe USG lub RTG).

Ocena jakości życia

Przeprowadza się ją na podstawie kwestionariuszy ogólnych, np. SF-36, jak również przeznaczonych do oceny jakości życia w przewlekłych chorobach wątroby, np. CLDQ (chronic liver disease questionnaire). Przydatność i powtarzalność takiej oceny wyka...