Wstęp

Choroba wrzodowa to jedno z najczęstszych schorzeń górnego odcinka przewodu pokarmowego. Przebiega w różnych formach klinicznych – od postaci bezobjawowej do powodującej ciężkie powikłania i duże cierpienie, włącznie z perforacją czy krwotokiem, mogącymi prowadzić do śmierci. Może też prowadzić do znacznych zniekształceń i przewężeń górnego odcinka przewodu pokarmowego.

Definicja

Wrzód trawienny jest ubytkiem (wgłębieniem) przekraczającym blaszkę mięśniową błony śluzowej żołądka lub dwunastnicy, często sięgającym aż do błony mięśniowej właściwej ściany żołądka lub dwunastnicy, a niekiedy drążącym głęboko poza błonę surowiczą i tworzącym przetoki do sąsiednich narządów lub jam ciała.

Epidemiologia

W populacji ogólnej u 6-10% osób w jakimś okresie życia rozpoznaje się chorobę wrzodową. Choroba wrzodowa żołądka zdarza się rzadziej niż choroba wrzodowa dwunastnicy, dolegliwości i przebieg obu chorób są jednak zbliżone. W USA zachorowalność szacuje się na 2% rocznie, a ryzyko zachorowania w ciągu życia – na 10%. Na chorobę wrzodową żołądka mężczyźni chorują równie często jak kobiety, a na chorobę wrzodową dwunastnicy – dwa razy częściej.

W USA roczną śmiertelność w przebiegu choroby wrzodowej szacuje się na 1,7:100 000. Zgony związane są przede wszystkim z powikłaniami wrzodu żołądka (zwykle w starszym wieku) w postaci krwawień lub perforacji. Powikłania te są przyczyną coraz liczniejszych hospitalizacji. Roczne koszty bezpośrednie leczenia choroby wrzodowej w USA (hospitalizacje, porady, leki) przekraczają 3 mld dolarów, koszty pośrednie (absencja w pracy, zmniejszenie produkcji) szacuje się na 6 mld.

Duży wpływ na zachorowalność ma ogólny standard życia, bo od niego zależy rozprzestrzenianie się zakażenia Helicobacter pylori. Przez ostatnie 30 lat dał się zaobserwować stały spadek liczby zachorowań na chorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy, przede wszystkim dzięki powszechności eradykacji H. pylori. Zapomniano więc o dwóch innych dość istotnych czynnikach sprzyjających: lekach i stresie. W ostatnim dziesięcioleciu zaobserwowano wzrost liczby przypadków owrzodzenia żołądka bez zakażenia H. pylori – prawdopodobnie przyczyną jest szkodliwe działanie leków (np. niesteroidowych leków przeciwzapalnych, leków przeciwzakrzepowych i antyagregacyjnych). Chorych nie zawsze informuje się o szkodliwym wpływie leków na błonę śluzową przewodu pokarmowego. Istotne znaczenie w zwiększaniu zachorowalności ma też stres.

Etiologia i patofizjologia

Błona śluzowa żołądka i dwunastnicy narażona jest permanentnie na czynniki uszkadzające, poczynając od urazów mechanicznych, termicznych, chemicznych i polekowych, na czynnikach zakaźnych kończąc. Istnieje też wiele czynników działających na nią o...