Zapalenia naczyń

Definicja

Zapalenie naczyń (vasculitis) to stan, w którym proces zapalny toczy się w ścianie naczynia lub wokół niej, powodując przejściowe lub stałe zaburzenie przepływu krwi w naczyniu i uszkodzenia narządów z powodu niedokrwienia.

Podział zapaleń naczyń

W codziennej praktyce wykorzystuje się uproszczony podział zapaleń naczyń. Wyróżnia się zapalenia:

• pierwotne – niezwiązane z innymi chorobami układowymi
• wtórne – będące jednym z objawów choroby układowej, np.
  • choroby tkanki łącznej
  • choroby nowotworowej
  • uogólnionego zakażenia.

Epidemiologia

Częstość zajęcia układu pokarmowego w przebiegu różnych zapaleń naczyń przedstawiono w tabeli 1.

Patofizjologia

Główną przyczyną występowania objawów ze strony układu pokarmowego są zmiany zapalne w naczyniach krezki, powodujące niedokrwienie narządów.

Niedokrwienie krezki postępuje szybko i jest przyczyną ostrego, silnego bólu brzucha. Ostre niedokrwienie czasem prowadzi do zawału jelita z martwicą, perforacją i zapaleniem otrzewnej.

Obraz kliniczny

Ostre niedokrwienie krezki

Głównym objawem ostrego niedokrwienia krezki jest pojawiający się nagle silny ból brzucha. Występuje on u 97% chorych. Innymi objawami są:

• nudności i wymioty (u 34% chorych)
• biegunka (u 27%)
• krwiste lub smoliste stolce (u 16%)
• krwiste wymioty (u 6%).

Zapalenie naczyń zaopatrujących w krew układ pokarmowy należy brać pod uwagę u każdego chorego z silnym bólem brzucha, którego przyczyną może być niedokrwienie krezki (lub zawał jelita), jeśli nie odnaleziono innego źródła materiału zatorowego.

Przewlekłe niedokrwienie krezki

Przewlekłe niedokrwienie krezki spowodowane zapaleniem naczyń może być przyczyną:

• niedokrwiennego zapalenia wątroby
• zapalenia błony śluzowej żołądka
• zapalenia przełyku
• zapalenia jelit
• zapalenia trzustki
• zapalenia wyrostka robaczkowego.

Objawy

Objawami ze strony układu pokarmowego występującymi u chorych z przewlekłym niedokrwieniem krezki w przebiegu zapalenia naczyń są:

• ból brzucha występujący po posiłkach (angina brzuszna)
• ubytek masy ciała
• nudności
• wymioty
• biegunka.

Powikłania

Przewlekłe niedokrwienie krezki może być przyczyną powikłań o ostrym przebiegu, takich jak:

• niedrożność jelita z powodu zwężeń podobnych do występujących w chorobie Leśniowskiego-Crohna
• wgłobienia
• masywny krwotok z przewodu pokarmowego z powodu tętniaka (tętniaki są następstwem osłabienia ściany naczynia przez proces zapalny toczący się jego ścianie).