Przeglądasz archiwalną treść publikacji „Wielka Interna. Gastroenterologia” Zamów najnowsze wydanie
Podyplomie logo dark

Przewlekłe zapalenie trzustki

Grażyna Jurkowska, Marian Smoczyński

Wstęp

Przewlekłe zapalenie trzustki (PZT) zależnie od czynnika etiologicznego przyjmuje kilka odmiennych klinicznie postaci, różniących się obrazem, przebiegiem i ryzykiem rozwoju raka trzustki. Wspólne są zazwyczaj kryteria diagnostyczne. Rozpoznanie jest stosunkowo łatwe w późnym (zaawansowanym) stadium choroby, kiedy niezależnie od czynnika etiologicznego rozwiną się już charakterystyczne zmiany morfologiczne i czynnościowe. Rozpoznanie we wczesnym stadium, często bezobjawowym lub o nietypowym obrazie klinicznym, wciąż pozostaje wyzwaniem.

Definicja

Przewlekłe zapalenie trzustki definiowane jest jako przewlekły proces zapalny powodujący postępujące i nieodwracalne uszkodzenie miąższu gruczołu (części zewnątrz- i wewnątrzwydzielniczej) i zastępowanie go tkanką łączną włóknistą.

Obraz patomorfologiczny

Zmiany morfologiczne to głównie nieregularne włóknienie z ogniskową, segmentarną lub rozlaną destrukcją lub utratą miąższu trzustki. Towarzyszyć im mogą różnego stopnia poszerzenia i zwężenia przewodów trzustkowych. W świetle przewodów można niekiedy dostrzec złogi lub czopy białkowe. W podścielisku poza obrzękiem stwierdza się naciek z komórek zapalnych, ogniska martwicy, niekiedy ropnie. Częste są torbiele rzekome. Wysepki Langerhansa są stosunkowo dobrze zachowane w porównaniu z uszkodzonymi komórkami pęcherzykowymi.

Zmiany morfologiczne odpowiadają za charakterystyczne objawy choroby, a ich klinicznym przejawem są zazwyczaj bóle oraz stopniowe narastanie niewydolności zewnątrzwydzielniczej i wewnątrzwydzielniczej trzustki.

Epidemiologia

Częstość występowania i zapadalność

Rzeczywistą częstość występowania PZT trudno ustalić, nie ma bowiem wystarczająco czułych nieinwazyjnych metod diagnostycznych, a oprócz pacjentów z typowymi objawami mamy do czynienia z atypowym przebiegiem choroby oraz pacjentami we wczesnym stadium PZT.

Na podstawie rozpoznań autopsyjnych częstość występowania PZT w populacji ogólnej szacuje się na 0,04-5%. Średnią chorobowość w Europie szacuje się na 26,4/100 tys., a więc przewlekłe zapalenie trzustki jest dość częstą chorobą przewodu pokarmowego.

W Europie i USA roczną zapadalność ocenia się na 3,5-10 (średnio 6) przypadków na 100 tys., choć znaczne jest przy tym zróżnicowanie geograficzne: 1,6 nowych przypadków na 100 tys. w Szwajcarii, 6,4 na 100 tys. w Niemczech, 7,9 na 100 tys. w Czechach, 8,7 na 100 tys. w Danii 23 na 100 tys. w Finlandii. W Polsce roczną zapadalność szacuje się na 4 na 100 tys.

W wielu krajach obserwuje się stały wzrost zachorowań, prawdopodobnie z powodu wzrostu spożycia alkoholu oraz rozwoju nowych metod diagnostycznych i doskonalenia dotychczas stosowanych technik (dotyczy to zarówno sprzętu, jak i doświadczenia lekar...