Wstęp

Rozpoznanie zaburzeń czynnościowych przewodu pokarmowego ustalane jest w przypadku dolegliwości, które nie znajdują uzasadnienia w badaniach obrazowych, histopatologicznych, mikrobiologicznych i biochemicznych. Pojęcie zaburzeń (lub chorób) czynnościowych zostało wprowadzone do medycyny przez niemieckiego lekarza G. von Bergmanna w 1931 r., w pierwszym podręczniku jego autorstwa poświęconemu tym chorobom (G. von Bergmann, Funktionale Pathologie, Springer, Berlin). Ponieważ ta grupa chorób nie ma żadnych charakterystycznych cech w badaniach makro- i mikromorfologicznych, biochemicznych i mikrobiologicznych, od około 80 lat poszukuje się metod diagnostycznych, które pozwalają opisać charakterystyczne cechy zaburzeń czynnościowych przewodu pokarmowego. W wielu przypadkach poszukiwania te zakończyły się sukcesem. Postęp w elektronice i w informatyce doprowadził do powstania wielu nowych metod wykorzystywanych w diagnostyce zaburzeń czynnościowych na oddziałach szpitalnych (niektóre stosowane są również w ambulatoriach). W tym rozdziale przedstawione zostaną metody badań motoryki przewodu pokarmowego, stosowane w rozpoznawaniu zaburzeń motoryki przewodu pokarmowego.

Metody diagnostyczne w zaburzeniach czynności przełyku

Do oceny czynności motorycznej przełyku wykorzystuje się badania radiologiczne, izotopowe, manometryczne, pH-metrię śródprzełykową oraz ocenę impedancji, testy farmakologiczne i testy prowokacyjne. Badanie endoskopowe stanowi uzupełnienie tych metod i pozwala w większości przypadków rozpoznać organiczną przyczynę dysfagii.

Badanie radiologiczne

Diagnostyka zaburzeń motoryki przełyku powinna zaczynać się od badania radiologicznego. Pozwala ono na wskazanie nie zawsze wykazywanych w badaniach endoskopowych przeszkód anatomicznych, np. błoniastości przełyku. Również informacja o ucisku z zewnątrz przez narządy sąsiadujące pozwala na uniknięcie badań manometrycznych, które w takich przypadkach są nieprzydatne. Dla lekarza wykonującego manometrię ważna jest informacja o ewentualnych uchyłkach. Badanie RTG jest niezastąpione, jeżeli jest uzupełnione wideofluoroskopią w celu oceny aktu połykania, w szczególności przesuwania kęsa pokarmowego z jamy ustnej do gardła i dalej do przełyku. Badanie nie wymaga żadnego przygotowania chorego.

Manometria

Manometria przełyku

Za pomocą manometrii można dokonać oceny czynności gardła, zwieracza gardłowo-przełykowego (zwieracz górny przełyku, UES – upper esophageal sphincter), trzonu oraz zwieracza dolnego przełyku (LES – lower esophageal sphincter).