Wprowadzenie

Od lat wiadomo, że jedynym sposobem leczenia wielu chorych ze schorzeniami wątroby jest przeszczepienie tego narządu. Od dawna znane jest też zjawisko odrzucania po allotransplantacji. Wraz z postępem w immunologii w kolejnych dekadach pojawiały się nowe informacje o możliwości wpływania na procesy odpornościowe, tak aby zapobiegać niszczeniu przeszczepu przez układ immunologiczny biorcy. W wielu laboratoriach prowadzano badania immunologiczne, a na salach operacyjnych podejmowano próby transplantacji narządów, także wątroby.

Pierwsze doświadczalne przeszczepienie wątroby przeprowadził Stuart Welch w 1955 r. w USA. Prowadził on badania, przeszczepiając narząd poniżej własnej wątroby biorcy, co jednak nie przynosiło dobrych wyników. Rok później Jack A. Cannon opublikował pracę na temat ortotopowego przeszczepiania wątroby u psów. W 1960 r. Thomas E. Starzl z Denver opisał badania na psach, zwracając uwagę na to, że o powodzeniu operacji decyduje odpływ krwi żyłami wątrobowymi. Pierwszą próbę przeszczepienia wątroby u człowieka podjął 1 marca 1963 r. Starzl. Biorcą był 3-letni chłopiec z atrezją dróg żółciowych. Ta pionierska operacja skończyła się niepowodzeniem, ale otworzyła drogę do przeszczepiania wątroby u ludzi. Do 1967 r. w Denver wykonano jeszcze 6 kolejnych transplantacji. Dopiero ósma, przeprowadzona w lipcu 1967 r., zakończyła się powodzeniem. Chory na raka wątrobowokomórkowego przeżył po przeszczepieniu 400 dni, choć już po 3 miesiącach nastąpił nawrót choroby nowotworowej.

W 1968 r. Sir Roy Calne dokonał pierwszego przeszczepienia wątroby w Europie. W latach 70. entuzjazm budziła możliwość przeszczepiania wątroby w przypadkach raka wątrobowokomórkowego. Lata 80. i 90. zamieniły podejście do transplantacji z powodu nowotworów wątroby na bardziej sceptyczne, ponieważ okazało się, że odsetek 5-letnich przeżyć po takim zabiegu, według United Network for Organ Sparing, wynosił zaledwie 18%.

Dziś transplantacja wątroby jest metodą z wyboru w leczeniu wielu schorzeń wątroby. Na rycinie 1 przedstawiono rozwój programu przeszczepiania wątroby w naszej Klinice.

Wskazania, przeciwskazania i technika wykonywania zabiegu

Marek Krawczyk

Wskazania do przeszczepiania wątroby u dorosłych

Do transplantacji wątroby kwalifikuje się chorych, którzy mają <90% szans na przeżycie roku. Są to zatem chorzy w klasie B lub C według Childa, Turcotte’a i Pugha. W tabeli 1 przedstawiono wskazania do przeszczepiania wątroby u dorosłych w oparciu o dane europejskie (z European Liver Transplant Registry) i własne.