Wstęp

Złośliwe nowotwory jelita cienkiego są bardzo rzadkie. Stanowią około 2% nowotworów przewodu pokarmowego i ponad 60% wszystkich guzów jelita cienkiego. Około 98% złośliwych nowotworów jelita cienkiego to raki gruczołowe, rakowiaki, guzy podścieliskowe i chłoniaki. Najczęstsze guzy złośliwe jelita cienkiego to raki gruczołowe, stanowiące około 40% wszystkich guzów złośliwych. Rzadkie występowanie nowotworów jelita cienkiego powoduje, że o ich naturalnym przebiegu wiadomo niewiele, a ocena rokowania jest trudna. Ponadto przebieg choroby zależy od postaci nowotworu; konieczne jest też indywidualizowanie postępowania diagnostycznego i leczenia.

Rak gruczołowy jelita cienkiego

Epidemiologia

Rak gruczołowy jelita cienkiego zdarza się 50 razy rzadziej niż rak jelita grubego, nowotwory te występują jednak w tych samych rejonach geograficznych (w krajach zachodnich znacznie częściej niż w pozostałych rejonach świata). Najprawdopodobniej te same są także czynniki ryzyka.

Podłoże genetyczne

Mutacje genów KRAS i p53 występują w sporadycznym raku jelita cienkiego z podobną częstością jak w raku jelita grubego, natomiast mutacji genu supresorowego APC i genu SMAD4/DPC4, częstych w raku jelita grubego, nie obserwuje się w raku jelita cienkiego.

W rodzinnej polipowatości gruczolakowatej powstają liczne gruczolaki jelita grubego i cienkiego, z których może rozwijać się rak. Do jego rozwoju dochodzi najczęściej w jelicie grubym i dwunastnicy.

Czynniki ryzyka

Czynniki demograficzne

• Badania populacyjne z USA wskazują, że rak jelita cienkiego występuje około dwukrotnie częściej u pacjentów rasy czarnej niż białej.
• Na raka jelita cienkiego częściej chorują mężczyźni niż kobiety.
• Ryzyko zachorowania wzrasta wraz z wiekiem – średni wiek pacjenta to około 60 lat.

Czynniki środowiskowe

Do czynników ryzyka rozwoju raka jelita cienkiego należy dieta bogata w tłuszcze zwierzęce, czerwone i wędzone mięso oraz sól kuchenną. Nie udowodniono natomiast związku raka jelita cienkiego z nadużywaniem alkoholu i paleniem tytoniu.

Choroby predysponujące

Rak jelita grubego

Wystąpienie raka jelita grubego zwiększa prawdopodobieństwo raka jelita cienkiego i odwrotnie.

Dziedziczny niepolipowaty rak jelita grubego

Dziedziczny niepolipowaty rak jelita grubego (znany wcześniej jako zespół Lyncha) to zespół genetyczny predysponujący do rozwoju raka jelita grubego, a także innych nowotworów, m.in. raka jelita cienkiego, którego ryzyko u osób z tym zespołem jest 100 razy większe niż w populacji ogólnej.