Wstęp

Przestrzeń zaotrzewnowa znajduje się między otrzewną ścienną a strukturami mięśniowo-powięziowymi ścian jamy brzusznej. Górna część przestrzeni zaotrzewnowej łączy się przez otwory przepony ze śródpiersiem, dolna – łączy się przez otwory miednicy z przestrzeniami uda.

Z uwagi na bliskie sąsiedztwo narządów jamy brzusznej wiele chorób toczących się w przestrzeni zaotrzewnowej ma objawy podobne do chorób przewodu pokarmowego.

Podział przestrzeni zaotrzewnowej

Podział przez struktury powięziowe

Struktury powięziowe dzielą przestrzeń zaotrzewnową na:

• przestrzeń przednerkową, gdzie znajdują się
  • okrężnica wstępująca
  • okrężnica zstępująca
  • trzustka
  • dwunastnica
• przestrzeń zanerkową, w której mieszczą się
  • tkanka łączna
  • tkanka tłuszczowa
  • węzły chłonne
  • naczynia
  • nerwy
• przestrzeń okołonerkową, w której zlokalizowane są
  • nerki
  • nadnercza
  • moczowody.

Płaszczyzny międzypowięziowe ograniczają przemieszczanie się płynów i szerzenie chorób.

Podział topograficzny

Wyróżnia się dwie części przestrzeni zaotrzewnowej:

• lędźwiową – do wysokości wzgórka kości krzyżowej
• miedniczną – poniżej wzgórka kości krzyżowej.

Płyn w przestrzeni zaotrzewnowej

Definicja

Płyn gromadzi się w przestrzeni zaotrzewnowej w następstwie:

• chorób toczących się w jamie brzusznej
• urazów
• zabiegów diagnostycznych lub leczniczych (przyczyny jatrogenne).

Patofizjologia

Płyny w przestrzeni zaotrzewnowej

W przestrzeni zaotrzewnowej może się gromadzić:

• krew
• mocz
• chłonka
• żółć
• sok trzustkowy
• treść jelitowa
• wysięk zapalny
• ropa
• wysięk nowotworowy.

Płyn gromadzi się w głównych przedziałach płaszczyzn międzypowięziowych.

Rozmieszczenie płynu w przestrzeni zaotrzewnowej

Miejsce gromadzenia i drogi przemieszczania się płynów w przestrzeni zaotrzewnowej ilustruje rycina 1.

Płyn w przestrzeni przednerkowej

W przestrzeni przednerkowej gromadzi się:

• sok trzustkowy – w ostrym zapaleniu trzustki lub po jej urazowym uszkodzeniu
• żółć (bilioma) – w ostrym zapaleniu trzustki lub po urazowym uszkodzeniu dróg żółciowych
• treść dwunastnicza – po ciężkich urazach brzucha
• ropa (ropnie zaotrzewnowe) – w zapaleniach jelita grubego lub wyrostka robaczkowego.

Płyn w przestrzeni okołonerkowej

W przestrzeni okołonerkowej gromadzi się:

• krew
  • po pęknięciu tętniaka aorty brzusznej lub po jej urazowym uszkodzeniu
  • po urazowym uszkodzeniu nerki
• mocz – po uszkodzeniu nerki lub moczowodu.

Płyn w przestrzeni zanerkowej

W przestrzeni zanerkowej gromadzi się: