Wstęp

Fizjologiczne zarzucanie treści żołądkowej do przełyku występuje okresowo po posiłku u większości osób. Choroba refluksowa przełyku (GERD – gastroesophageal reflux disease) powstaje wówczas, gdy zarzucana z żołądka do przełyku treść przełamuje barierę tolerancji, wywołując objawy albo uszkodzając błonę śluzową przełyku. Częstość występowania i zróżnicowany obraz kliniczny GERD stanowią poważny problem.

Definicja

Definicję GERD uzgodniono podczas konferencji w Montrealu w 2006 r. Jest to zarzucanie treści żołądkowej do przełyku powodujące kłopotliwe objawy i powikłania.

Epidemiologia

Najwięcej danych zgromadzono o GERD rozpoznawanej na podstawie odczuwania zgagi co najmniej raz w tygodniu: w Europie i Ameryce Północnej występuje ona u 15-22% osób i częstość ta zwiększa się.

GERD występuje we wszystkich grupach wiekowych, częściej po 40 r.ż., równie często u obu płci.

Patofizjologia

Patogeneza GERD jest wieloczynnikowa (tab. 1).

Nie wyjaśniono jej w pełni.

Czynniki genetyczne

Udział czynników genetycznych w patogenezie GERD jest bardzo mało poznany. Szacuje się, że czynniki genetyczne odgrywają rolę w rozwoju ok. 30% GERD. Na podstawie badań dzieci z ciężką postacią GERD wadliwy gen odpowiedzialny za powstanie tej choroby zlokalizowano w chromosomie 13q14.

Czynniki anatomiczne

Przepuklina wślizgowa rozworu przełykowego przepony

Przepuklina wślizgowa rozworu przełykowego przepony jest najważniejszym czynnikiem anatomicznym w patogenezie GERD. Fizjologicznie odnogi przepony i dolny zwieracz przełyku (LES – lower esophageal sphincter) leżą na tej samej wysokości. Uciśnięcie przełyku z zewnątrz przez odnogi przepony wspiera czynność LES w zapobieganiu zarzucania treści żołądkowej do przełyku. Przepuklina wślizgowa zmienia położenie LES wobec odnóg przepony i zaburza czynność połączenia przełykowo-żołądkowego.

Przepuklina okołoprzełykowa nie wpływa na powstanie GERD.

Skrócenie lub brak podprzeponowego odcinka przełyku

Przedprzeponowy odcinek przełyku (długości co najmniej 1 cm) tworzy ostry kąt z dnem żołądka (kąt Hisa, ryc. 1).

Skrócenie lub brak tego odcinka zmniejsza wydolność bariery przeciwrefluksowej.

Czynniki czynnościowe

Nadmierna liczba przejściowych relaksacji

Przejściowe relaksacje LES (TLESR – transient lower esophageal sphincter relaxations) są skutkiem rozciągania żołądka przez gromadzącą się w nim treść. Umożliwiają odbijanie gazów powstających w żołądku. Podczas fizjologicznych epizodów refluksu żołądkowo-przełykowego zasadowy odczyn śliny zobojętnia zarzucaną treść, a prawidłowa czynność motoryczna przełyku przesuwa ją do żołądka. Nadmiar TLESR zwiększa liczbę epizodów refluksu i wywołuje GERD.