Przeglądasz archiwalną treść publikacji „Wielka Interna. Gastroenterologia” Zamów najnowsze wydanie
Podyplomie logo dark

Zakażenia bakteryjne jelita grubego

Alicja Wiercińska-Drapało

Wstęp

W jelicie grubym często dochodzi do infekcji wywołanych różnymi patogenami, wśród których istotne miejsce zajmują bakterie. Bakterie mogą docierać do jelita grubego:

  • drogą pokarmową (wraz z żywnością)
  • w wyniku leczenia przeciwbakteryjnego (Clostridium difficile)
  • w wyniku rozsiewu krwiopochodnego, np. Mycobacterium tuberculosis Mycobacterium avium complex (MAC).
  • analne kontakty seksualne mogą powodować zakażenie prostnicy, wywołując stan zapalny rozprzestrzeniający się na dalsze odcinki jelita grubego.


Występujące w żywności bakterie będące przyczyną zapalenia jelita grubego to najczęściej Shigella oraz entero-krwotoczne szczepy E. coli. Zapalenie jelita cienkiego i grubego powodują Salmonella sp., CampylobacterYersinia (te zakażenia omówiono w rozdziale pt. „Bakteryjne choroby jelita cienkiego”).

Definicja

Zakażenia bakteryjne jelita grubego to infekcje błony śluzowej jelita grubego, których objawem jest biegunka, często z domieszką krwi. Rozwijają się wskutek przedostania się bakterii do przewodu pokarmowego, najczęściej drogą pokarmową.

Czerwonka bakteryjna (shigellosis)

Epidemiologia

Shigella jest Gram(–) bakterią występującą tylko u ludzi, wywołującą bardzo zakaźną chorobę zwaną czerwonką bakteryjną. Do rodzaju Shigella należą 4 gatunki:

  • S. dysenteriae
  • S. flexneri
  • S. boydii
  • S. sonnei.


Rezerwuarem bakterii są osoby chore i ozdrowieńcy. Czerwonka bakteryjna występuje na całym świecie. Należy do chorób endemicznych w krajach o niskim poziomie higieny (głównie w klimacie subtropikalnym i tropikalnym). Jest główną na świecie przyczyną zgonów dzieci przed 5 r.ż.

Do zakażenia dochodzi drogą pokarmową (przez spożycie zanieczyszczonej wody lub pokarmu) lub bezpośrednio – w wyniku kontaktu z chorym lub zanieczyszczonymi przedmiotami. Bakterie mogą być także przenoszone przez owady, głównie muchy. Dawka zakaźna jest mała i często wynosi <100 bakterii. Okres wylęgania choroby trwa 24-72 h, rzadko dłużej, do 7 dni.

Patofizjologia

Shigella sp. kolonizuje komórki nabłonka na drodze makropinocytozy i może się namnażać w ich cytoplazmie. Zakażenie jest ograniczone do błony śluzowej i podśluzowej okrężnicy.

Bakterie te wytwarzają toksyny:

  • enterotoksynę ShET1 (wytwarzane przez wszystkie serotypy)
  • enterotoksynę ShET2 (wytwarzana przez S. flexneri)
  • toksynę Shiga.


Toksyny te odpowiadają za wydalanie płynu do światła jelita i hamowanie jego absorpcji, a toksyna Shiga wywołuje ponadto zespół hemolityczno-mocznicowy.