Wstęp

Niewydolności nerek często towarzyszą choroby innych układów lub narządów, dodatkowo pogarszające stan zdrowia. Z przewlekłymi chorobami nerek współistnieją cukrzyca i choroba niedokrwienna serca, a ze schyłkową ich niewydolnością – przede wszystkim zaburzenia ze strony układu pokarmowego.

Epidemiologia

Szacuje się, że objawy ze strony układu pokarmowego występują u 70-80% chorych z zaburzeniami czynności nerek. Ich częstość nie jest związana ze stosowaniem dializ.

Objawy

Objawy ze strony układu pokarmowego nasilają się wraz z postępem zaburzeń czynności nerek. Są to:

• nudności (u 74%)
• wymioty (13-68%)
• bóle brzucha (28-72%)
• zaparcia (40-63%)
• biegunka (17-24%)
• wzdęcia (44-51%)
• zgaga (20-52%)
• zespół jelita nadwrażliwego (11-33%).

Dyspepsja

Objawy

Najczęstszymi objawami dyspepsji występującymi w przebiegu zaburzeń czynności nerek są:

• ból w nadbrzuszu
• nudności
• wymioty, niekiedy uporczywe.

Czasem współistnieją z nimi objawy mogące nasuwać podejrzenie nowotworu złośliwego, takie jak:

• zaburzenia połykania
• krwawienie z przewodu pokarmowego
• utrata masy ciała.

Patogeneza

Patogeneza zmian w układzie pokarmowym zachodzących w przebiegu zaburzeń czynności nerek nie została do końca wyjaśniona. Dużo uwagi poświęcono zakażeniu Helicobacter pylori. Rola tej bakterii w patogenezie objawów dyspepsji budzi jednak kontrowersje. Wyniki badań wskazują, że w poszczególnych krajach częstość zakażenia H. pylori w populacji chorych z zaburzeniami czynności nerek i w populacji ogólnej jest podobna.

Diagnostyka

Chorzy z zaburzeniami czynności nerek, u których występują objawy ze strony górnego odcinka przewodu pokarmowego, wymagają takiego samego postępowania diagnostycznego jak w populacji ogólnej. Niektóre ze zmian są dla przewlekłej choroby nerek charakterystyczne.

Wykrywanie antygenów H. pylori w stolcu

Badanie to uważa się za najczulszą metodę wykrywania zakażenia H. pylori u chorych z przewlekłą chorobą nerek. Jego czułość i swoistość sięgają 97%.

Test oddechowy

U chorych z przewlekłą chorobą nerek czułość testu oddechowego z mocznikiem znakowanym ¹³C szacuje się na 94%, a swoistość na 85%.

Endoskopia

Wskazania

Wskazaniem do wziernikowania górnego odcinka przewodu pokarmowego u chorych z przewlekłą chorobą nerek są:

• objawy wymagające wykluczenia nowotworu złośliwego
• nowotwór złośliwy w wywiadzie rodzinnym
• objawy dyspepsji niezwiązane z chorobą refluksową przełyku ani przyjmowaniem niesteroidowych leków przeciwzapalnych.