Wstęp

Badania elektrofizjologiczne w odróżnieniu od większości badań obrazowych dają wgląd w czynność różnych struktur układu nerwowego. Można wśród nich wyróżnić:

• elektroencefalografię (EEG) i elektrokortykografię (ECoG) umożliwiające ocenę spontanicznej czynności elektrycznej mózgowia, głównie kory mózgowej
• badanie potencjałów wywołanych, w których przedmiotem analizy są zmiany czynności elektrycznej ośrodkowego układu nerwowego w odpowiedzi na bodziec wzrokowy, słuchowy lub czuciowy (somatosensoryczny)
• elektronystagmografię (ENG) – obrazującą czynność układu przedsionkowego
• elektroneurografię (ENeG, przewodnictwo nerwowe) – służącą głównie do badania czynności nerwów obwodowych
• elektromiografię – do oceny czynności mięśni i złącza nerwowo-mięśniowego
• analizę zmienności rytmu serca, która pozwala uzyskać informacje o czynności układu autonomicznego.
  
  

Ze względu na analogiczne do ENG zastosowanie w rozdziale omówiona zostanie także wideonystagmografia, mimo że nie opiera się na rejestracji czynności elektrycznej.

Elaktroencefalografia (EEG)

Elektroencefalografia (EEG) jest nieinwazyjną metodą badania spontanicznej czynności elektrycznej mózgu, w której analizuje się zapis zmian potencjałów elektrycznych zbieranych z powierzchni głowy. Historia EEG sięga drugiej połowy XIX w., a spośród polskich uczonych istotną rolę w jej rozwoju odegrali Adolf Beck, Napoleon Cybulski i Sabina Jeleńska-Macieszyna.

Techniki zapisu

Do zapisu czynności bioelektrycznej mózgu wykorzystuje się elektroencefalografy. W aparatach starszej generacji zapis wykonywany był na papierze, a w jego interpretacji decydujące znaczenie miało doświadczenie osoby analizującej. Obecnie produkowane urządzenia zapisują EEG w formie cyfrowej, co umożliwia komputerową analizę parametrów zapisu, zwiększając obiektywizm oceny i pozwalając na matematyczną obróbkę danych, np. mapowanie. Dziś można wykonać:

• standardowe EEG (zapis 15-20-minutowy):
  • w spoczynku
  • z zastosowaniem metod aktywacyjnych (np. lampy stroboskopowiej, po 24 h deprywacji snu)
• długotrwałe monitorowanie EEG (zwykle 24 h)
• badanie poligraficzne (jednoczesne monitorowanie EEG, EKG, częstości oddechu, a czasem także glikemii lub zapisu wideo), stosowane głównie w diagnostyce utrat przytomności i zaburzeń snu
• mapowanie zapisu EEG
• badania hybrydowe (np. połączenie trójwymiarowej rekonstrukcji obrazu MR z mapowaniem EEG).

Rozmieszczenie elektrod

W standardowym badaniu umieszcza się 21 elektrod wg zalecanego przez IFCN (International Federation of Clinical Neurophysiology) systemu 10-20 (ryc. 1):