Wstęp

Badanie neurologiczne jest sztuką znajdowania objawów będących skutkiem zaburzenia czynności lub uszkodzenia układu nerwowego i budowania na tej podstawie rozpoznania. Badanie neurologiczne, jak każde badanie lekarskie, składa się z części podmiotowej i przedmiotowej. Lekarz musi posiadać szczegółową wiedzę z zakresu anatomii i fizjologii układu nerwowego, gdyż badanie to polega na poszukiwaniu odchyleń od norm anatomiczno-fizjologicznych.

Semiologia neurologiczna powstawała i rozwijała się wraz z neurologią w XIX i na początku XX w., dając medycynie imponującą metodę diagnozowania na podstawie niedostrzegalnych dla innych objawów. Rozwój nowoczesnej diagnostyki (zwłaszcza obrazowej) zmniejszył zainteresowanie badaniem fizykalnym, choć nie obniżył jego wartości. Diagnostyka neurologiczna oparta na wywiadzie i badaniu fizykalnym jest jedyną metodą rozpoznania wielu chorób układu nerwowego, np. chorób układu pozapiramidowego, nerwobólów, migreny i innych pierwotnych bólów głowy. Badanie neurologiczne przybliża lekarza do chorego, budzi zaufanie dzięki osobistemu kontaktowi oraz zaangażowaniu lekarza w proces diagnostyczny, co ma duże znaczenie psychologiczne, zwiększające skuteczność terapeutyczną. Z tego powodu wielu lekarzy stara się przywrócić rangę badania neurologicznego.

Badanie neurologiczne składa się z trzech części:

• wywiadu, podczas którego lekarz dokonuje wstępnej obserwacji chorego; ważne są nie tylko dolegliwości zgłaszane przez pacjenta, ale ogólne wrażenie, zachowanie, sposób mówienia i kontakt z badającym
• badania przedmiotowego:
  • ogólnego
  • neurologicznego: orientacyjnego i szczegółowego; zakończeniem tej części są wnioski i wstępne rozpoznanie
• badań dodatkowych (laboratoryjnych i obrazowych), których celem jest potwierdzenie lub wykluczenie hipotezy diagnostycznej oraz ewentualne wskazanie innego procesu lub miejsca choroby; badania laboratoryjne nie zawsze są konieczne.

Wywiad neurologiczny – badanie podmiotowe

Wywiad chorobowy w neurologii ma podstawowe znaczenie diagnostyczne, ponieważ wiele chorób układu nerwowego można rozpoznać tylko na podstawie informacji uzyskanych od chorego lub jego otoczenia. Dobrze zebrany wywiad niemal w 90% przypadków pozwala rozpoznać chorobę. Zwykle składa się on z dwóch części:

• spontanicznej – chory sam opowiada o swoich dolegliwościach
• sterowanej – lekarz zadaje konkretne pytania.
  
  

Kiedy lekarz pozna skargi główne, powinien zacząć umiejętnie sterować wywiadem, aby uzyskać jak najwięcej informacji umożliwiających rozpoznanie. Nie zawsze pacjent zaczyna od podania głównych dolegliwości oraz okoliczności i początku choroby. W t...