Wstęp

Obecność dodatkowej masy w jamie czaszki lub zwiększenie objętości mózgu powoduje wzrost ciśnienia śródczaszkowego i przemieszczenie się struktur mózgu, zwłaszcza struktur w bezpośredniej bliskości masy. Wprawdzie mózgowie jest zawieszone w płynie mózgowo-rdzeniowym i przestrzeń podpajęczynówkowa stanowi bufor dodatkowej objętości dla powiększonego mózgu lub masy zewnątrzmózgowej, ale gdy bufor ten się wyczerpie, ciśnienie wywierane przez patologiczną masę wewnątrzczaszkową zaczyna przesuwać struktury wewnątrzmózgowe. Inny bufor przestrzenny, jakim jest układ komór mózgu, zwykle także nie jest w stanie długo kompensować wzrastającej objętości mózgowia lub ucisku na mózg z zewnątrz. W przypadku dodatkowej niewielkiej masy patologicznej w jamie czaszki przemieszczenie poszczególnych struktur mózgowia może nie być istotne ani groźne. Jednak pewne lokalizacje średniej wielkości, a tym bardziej duża masa patologiczna mogą spowodować dramatyczne w skutkach przemieszczenie części mózgu, z uciskiem na strategiczne jego ośrodki.

Definicja

Przez zespoły wklinowania (inaczej wgłobienia) rozumiemy grupę objawów, zwykle o ostrej lub co najmniej podostrej dynamice, które związane są z przemieszczeniem pewnych struktur mózgu, co prowadzi do ucisku i uszkodzenia strategicznych jego obszarów, a w następstwie do śmierci.

Podstawy anatomiczne

Przestrzeń wewnątrz czaszki jest częściowo podzielona stosunkowo sztywnymi przegrodami, w dużej mierze zbudowanymi z opony twardej. Struktury te to sierp mózgu, rozdzielający częściowo obie półkule mózgu, oraz namiot móżdżku, oddzielający półkule mózgu od móżdżku. Półkule mózgu zajmują przedni i środkowy dół czaszki, podczas gdy móżdżek mieści się w dole tylnym czaszki. Dół tylny czaszki wypełnia także pień mózgu, ze śródmózgowiem, który dalej przechodzi w rdzeń przedłużony, zawierający istotne dla życia ośrodki kontrolujące oddech i ciśnienie krwi. Mieści się on już na pograniczu czaszki i kręgosłupa szyjnego. Drugą istotną strukturą ograniczającą przestrzeń dla mózgu jest otwór potyliczny wielki. Jest całkiem sztywny, w kontekście zjawiska wklinowania stanowi rejon zagrożenia dla struktur nerwowych.

Klasyfikacja

Kryterium podstawowym podziału wklinowań jest lokalizacja zmiany patologicznej (dodatkowej masy wewnątrz lub zewnątrz mózgu). Zgodnie z tym kryterium wyróżniamy wklinowania:

• o przyczynie nadnamiotowej
• o przyczynie podnamiotowej.
  
  

O przyczynie nadnamiotowej mówimy, gdy masa guza mieści się w jednej z półkul mózgu lub bezpośrednio nad nią, tzn. podtwardówkowo lub nadtwardówkowo. Kiedy przyczyna uciskająca i przemieszczająca struktury mózgu jest zlokalizowana w tylnym dole cz...