Wstęp

Mózgowie i rdzeń kręgowy są objęte trzema osłonkami łącznotkankowymi, czyli oponami. Opona położona najbardziej na zewnątrz to opona twarda. Jest ona błoną dość grubą, utworzoną ze zbitej tkanki łącznej. Pod nią znajduje się opona środkowa, czyli opona pajęcza. Opona położona najbardziej wewnątrz jamy czaszki to opona miękka, która otaczając naczynia krwionośne, wnika w głąb mózgowia. Opona pajęcza i miękka często nazywane są oponami miękkimi, jako że wszystkie procesy patologiczne dotyczą ich obu, a także dlatego, że są to błony cienkie i delikatne. Opony miękkie połączone są między sobą łącznotkankowymi beleczkami. Pomiędzy oponą pajęczą a miękką znajduje się płyn mózgowo-rdzeniowy. Przestrzeń nim wypełniona to jama podpajęczynówkowa (ryc. 1).

Budowa opon mózgu i rdzenia kręgowego

Opona twarda

Opona twarda mózgowia i rdzenia kręgowego składa się z dwóch blaszek – zewnętrznej i wewnętrznej.

Opona twarda rdzenia kręgowego

Blaszka zewnętrzna opony twardej rdzenia kręgowego w obrębie kanału kręgowego tworzy okostną kręgów, a także pokrywa przestrzenie międzykręgowe. Natomiast blaszka wewnętrzna tworzy walcowaty worek, w którym spoczywa rdzeń kręgowy, kończący się zazwyczaj na poziomie drugiego kręgu lędźwiowego (L2). Worek opony twardej ciągnie się niżej do poziomu S2, obejmując również ogon koński. Kończy się on stożkiem opony twardej i przechodzi w nić końcową zewnętrzną. Jest ona utworzona ze wszystkich trzech opon rdzenia kręgowego i przechodzi w okostną kości guzicznej, obejmując nić końcową rdzenia kręgowego. Pomiędzy blaszkami opony twardej znajduje się przestrzeń nadtwardówkowa, która zawiera elementy łącznotkankowe, sploty żylne kręgowe wewnętrzne i układ chłonny. Opona twarda rdzenia kręgowego otacza przednie i tylne korzenie nerwów rdzeniowych oraz zwoje rdzeniowe, tworząc w każdym otworze międzykręgowym pochewkę korzeniową. W dalszym przebiegu pochewka zrasta się z wypustkami opon miękkich, tworząc onerwie.

Opona twarda mózgowia

Opona twarda mózgowia składa się w początkowej fazie rozwoju z dwóch blaszek, które następnie się zrastają. Istnieją miejsca, gdzie blaszki te są od siebie oddzielone, np. tam, gdzie otaczają zwój nerwu trójdzielnego czy w obrębie zatok opony twardej, które pełnią funkcję układu żylnego odprowadzającego krew nie tylko z mózgowia, ale także z kości pokrywy czaszki. Opona twarda mózgowia ściśle pokrywa kości czaszki, a jej blaszka zewnętrzna pełni funkcję okostnej. Opona twarda mózgowia wnika we wszystkie otwory, przez które przechodzą nerwy i naczynia krwionośne. Tylko nerw wzrokowy na całej swej długości jest objęty wszystkimi oponami, także twardą. Opona twarda ma liczne wypustki, tworzące przegrody poziome i pionowe. Przegrody pionowe to: