Wstęp

Dzięki echokardiografii przezprzełykowej i holterowskiemu zapisowi EKG scharakteryzowano lepiej przyczyny zatorowości sercowopochodnej i zdefiniowano nowe czynniki ryzyka udarów kardiogennych. Na tle innych udarów niedokrwiennych udary kardiogenne wyróżniają się niekorzystnym rokowaniem, wysoką śmiertelnością i dużą nawrotowością.

Właściwa profilaktyka pierwotna i wtórna istotnie zmniejsza ryzyko zatorowości. Niedawno opracowano nowe, skuteczniejsze metody farmakologicznej i niefarmakologicznej prewencji udarów kardiogennych.

Definicja

Udar kardiogenny to udar niedokrwienny spowodowany materiałem zatorowym powstałym w jamach lub na zastawkach serca.

Epidemiologia

Udary kardiogenne stanowią ok. 11% wszystkich udarów mózgu i ok. 25% udarów niedokrwiennych. Udział udarów kardiogennych we wszystkich udarach niedokrwiennych, zależnie od badanej populacji i metod diagnostycznych, zawiera się w przedziale 14-38% (tab. 1). Zapadalność na udar kardiogenny rośnie z wiekiem, co przede wszystkim ma związek ze zwiększoną zachorowalnością na migotanie przedsionków. W przeprowadzonych w Polsce badaniach epidemiologicznych w latach 1994-2005 odnotowano wzrost częstości migotania przedsionków u chorych z udarem niedokrwiennym z 22% do 25%. Wśród chorych >80 r.ż. przyczyny kardiogenne są odpowiedzialne nawet za 40% wszystkich udarów niedokrwiennych mózgu, a połowa udarów kardiogennych spowodowana jest migotaniem przedsionków. U osób młodych (<45 r.ż.) około połowa udarów niedokrwiennych mózgu ma charakter kardiogenny i spowodowana jest zatorowością paradoksalną. Dane te są prawdopodobnie zaniżone, ponieważ większość udarów kryptogennych stanowią udary kardiogenne w przebiegu asymptomatycznych arytmii lub nierozpoznanych wad serca.

Przyczyny udarów kardiogennych i stratyfikacja ryzyka

Zatorowość sercowo-mózgowa jest następstwem:

• wad strukturalnych jam i zastawek serca
• zaburzeń rytmu serca
• zaburzeń ruchomości ścian serca i funkcji wsierdzia, prowadzących do zwiększenia ryzyka zakrzepów przyściennych
• niewydolności serca.
  
  

Ryzyko zatorowości obwodowej zwiększa się przy współistnieniu wymienionych chorób (np. migotania przedsionków z wadą zastawkową lub niewydolnością serca) z czynnikami ryzyka miażdżycy. Najwyższe ryzyko zatorowości kardiogennej (>2% rocznie) jest związane (tab. 2):

• z mechanicznymi zastawkami serca
• z zastawkowym migotaniem przedsionków
• ze skrzeplinami w jamach serca.
  
  

Przyczyny udarów kardiogennych są różne w różnych przedziałach wiekowych: przed 50 r.ż. najczęstszą przyczyną jest zatorowość paradoksalna w przebiegu przetrwałego otworu owalnego. W populacji ogólnej najistotniejszą przyczyną udarów kardiogennych...