Wstęp

Obwodowy układ nerwowy stanowi łącznik między ośrodkowym układem nerwowym a narządami ciała ludzkiego. Odbiera informację z receptorów, przekazuje ją do ośrodkowego układu nerwowego, gdzie jest ona analizowana i modulowana, a następnie przewodzi wytworzoną przez ośrodkowy układ nerwowy (OUN) odpowiedź do odpowiedniego efektora. Do obwodowego układu nerwowego (systema nervosum periphericum) zalicza się:

• nerwy czaszkowe (nervi craniales) – 12 par
• nerwy rdzeniowe (nervi spinales) – zwykle 31 par
• część autonomiczną – autonomiczny układ nerwowy (nerwy układu autonomicznego – nervi systematis autonomici).
  
  

Nerwy łącząc się tworzą struktury o skomplikowanym niekiedy układzie przestrzennym – sploty (plexus), natomiast ciała komórek nerwowych, których wypustki tworzą nerwy, grupują się w zwojach (ganglia).

Rdzeniowe unerwienie odcinkowe

Schemat unerwienia ciała ludzkiego przez nerwy rdzeniowe wykazuje podobieństwo do pierwotnego układu metamerycznego. Każdy neuromer rdzenia kręgowego unerwia określony metamer ciała. Struktury powstające z jednego somitu i unerwiane przez jeden nerw rdzeniowy obejmują:

• dermatom – obszar skóry unerwiany przez włókna jednego nerwu rdzeniowego
• miotom – są to mięśnie unerwiane przez włókna jednego nerwu rdzeniowego
• sklerotom – struktury kostne, stawowe i więzadłowe unerwiane przez włókna jednego nerwu rdzeniowego.

Unerwienie czuciowe

Pozostałości pierwotnej segmentalnej budowy najwyraźniej widoczne są w obrębie tułowia. Czuciowe pola korzeniowe – dermatomy obustronnie obejmują tułów półpierścieniowatymi pasmami, rozpoczynając się w linii pośrodkowej tylnej w obszarze zaopatrzenia gałęzi tylnych nerwów rdzeniowych (rr. posteriores nn. spinalium) i biegną ku przodowi w obszar zaopatrzenia gałęzi przednich (rr. anteriores nn. spinalium), kończąc się w linii pośrodkowej przedniej. W górnej części klatki piersiowej dermatomy przebiegają prawie poziomo, w obrębie powłok jamy brzusznej zstępująco ku dołowi. Sąsiednie dermatomy dachówkowato zachodzą na siebie, w efekcie czego prawie każdy obszar skóry zaopatrywany jest przez dwa sąsiednie nerwy rdzeniowe. W związku z tym uszkodzenie korzenia tylnego jednego nerwu rdzeniowego nie prowadzi do utraty czucia skórnego. Jedynie uszkodzenie korzenia tylnego C2 spowoduje utratę czucia w okolicy potylicznej. Do przodu dermatom ten oddzielony jest linią szczytowo-uszno-bródkową od obszaru unerwienia nerwu trójdzielnego, ku dołowi graniczy z dermatomem C3.

Na kończynach układ metameryczny nie jest tak wyraźny jak w obrębie tułowia. W toku rozwoju kończyny powstają z uwypuklenia przednio-bocznej ściany tułowia, a następnie wzrastają na długość, co powoduje zaburzenie pierwotnego układu metamerycznego...