Wstęp

W przebiegu wielu chorób serca i naczyń dochodzi do uszkodzenia ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego. Choroby aorty, np. jej rozwarstwienie, często powodują objawy neurologiczne. W tym rozdziale pominięto choroby naczyniowe mózgu, w tym udar kardiogenny, który jest jednym z najpoważniejszych powikłań migotania przedsionków. Omówiono natomiast zaburzenia układu nerwowego u chorych z już rozpoznaną chorobą serca (np. niewydolnością serca, zaburzeniami rytmu) lub pierwotnymi chorobami mięśnia sercowego, takimi jak kardiomiopatia rozstrzeniowa.

Utraty przytomności

Chociaż wśród przyczyn krótkotrwałych utrat przytomności (omdleń) należy wymienić różne zaburzenia neurologiczne, to jednak większość z nich wynika z nieprawidłowej czynności serca lub naczyń. Kardiogenne omdlenia są spowodowane szybko ustępującym niedokrwieniem ośrodkowego układu nerwowego. Trwający 8-10 s brak przepływu krwi przez mózg powoduje zazwyczaj utratę przytomności. Charakterystyczną cechą kardiogennych omdleń jest ich szybkie ustępowanie, zazwyczaj bez niepamięci wstecznej. Mogą natomiast wystąpić sinica, drgawki, bezwiedne oddanie moczu. Najczęstszą przyczyną omdleń jest hipotonia ortostatyczna. Należy jednak mocno podkreślić, że kardiogenne utraty przytomności bywają objawem poważnej choroby serca, a niektórym z nich towarzyszą poważne objawy neurologiczne.

Omdlenie kardiogenne arytmiczne

Zespołem Morgagniego-Adamsa-Stokesa (MAS) nazywano początkowo jedynie zasłabnięcia spowodowane blokiem przedsionkowo-komorowym, dziś terminem tym określa się wszystkie arytmiczne przyczyny utraty przytomności. W niektórych przypadkach bezpośrednią przyczyną zespołu MAS są nawracające tachyarytmie, np. częstoskurcze komorowe lub napady migotania przedsionków z szybką czynnością komór.

Niearytmiczne przyczyny utrat przytomności

Nagły znaczny spadek pojemności minutowej serca, niezależnie od jego przyczyny, może spowodować utratę przytomności. Omdlenia mogą być następstwem wielu strukturalnych chorób serca (tab. 1). U chorych z zaawansowaną stenozą zastawki aortalnej lub ...