Wstęp

Pierwsze oddziały intensywnej terapii neurologicznej (OITN) powstawały wprawdzie już pod koniec lat 70. XX w., ale specjalizację w tej dziedzinie klinicznej United Council for Neurologic Subspecialities wprowadziła w Stanach Zjednoczonych dopiero w 2007 r. Z czasem pojawiły się zalecenia tworzenia OITN lub pododdziałów intensywnej terapii na oddziałach udarowych (np. zalecenia Brain Attack Coalition z 2005 r.). W Polsce chorzy w stanie krytycznym w przebiegu patologii układu nerwowego są leczeni najczęściej na ogólnych oddziałach intensywnej opieki medycznej (OIOM). Z tego względu zagadnienia intensywnej terapii neurologicznej zostaną przedstawione w tym rozdziale z uwzględnieniem ich znaczenia dla praktykującego neurologa konsultującego chorych na OIOM-ie.

Zaawansowane zaburzenia ośrodkowego układu nerwowego, obwodowego układu nerwowego lub złącza nerwowo-mięśniowego mogą pogorszyć stan chorego na tyle, że wymaga on intensywnego nadzoru i leczenia. W praktyce klinicznej ważne jest wczesne rozpoznanie takiego stanu i wdrożenie postępowania pozwalającego na utrzymanie homeostazy oraz zapobieganie zagrożeniu życia chorego. Wymaga to oceny klinicznej oraz monitorowania czynności życiowych, badań laboratoryjnych i neuroobrazowych.

Zaburzenia neurologiczne mogące powodować zagrożenie życia to:

• krwotok podpajęczynówkowy
• krwotok śródmózgowy
• stan padaczkowy
• zapalenia wielokorzeniowe i wielonerwowe
• miastenia
• następstwa urazów czaszkowo-mózgowych.

Ocena zagrożenia życia w przebiegu chorób układu nerwowego

Klinimetryczne metody oceny zagrożenia życia

Wczesne rozpoznanie krytycznych zmian w stanie ogólnym lub neurologicznym chorego pozwala na wdrożenie procedur diagnostycznych, a następnie odpowiedniego postępowania. Opracowanie standardów badań klinimetrycznych ułatwia wykrywanie nowych objawów zagrażających życiu.

Ocena stanu świadomości

W ocenie chorego bardzo ważną rolę odgrywa określenie stanu jego świadomości. W tym celu powszechnie wykorzystuje się skalę śpiączki Glasgow (GCS – Glasgow Coma Scale) przedstawioną w tabeli 1. W ocenie stanu chorego uwzględnia się najlepszą odpowiedź w każdej kategorii. Łączna liczba punktów wynosi od 3 do 15. Na podstawie liczby uzyskanych punktów określa się stopień zaburzeń świadomości:

• GCS 13-15 punktów – zaburzenia łagodne
• GCS 9-12 punktów – zaburzenia umiarkowane
• GCS <8 punktów – chory nieprzytomny.
  
  

Zmiana kategorii stanu świadomości w skali Glasgow jest bardzo ważną cechą świadczącą o zagrożeniu życia.