Wstęp

Rehabilitacja medyczna to składowa szeroko pojmowanej rehabilitacji, czyli wielokierunkowego procesu, którego celem jest przywrócenie chorym maksymalnej zdolności do samodzielnego życia w społeczeństwie, rodzinie, a także możliwości podejmowania pracy zawodowej i twórczej. Postępowanie to umożliwia przyspieszenie przebiegu naturalnej regeneracji i plastyczności (w układzie nerwowym) oraz ograniczenie następstw ustrojowych, psychicznych i społecznych, powstałych w wyniku choroby lub urazu. Rehabilitacja medyczna jest zatem niezbędną składową całościowego procesu leczenia.

Na kompleksową rehabilitację medyczną składają się:

• fizjoterapia
• balneoterapia
• neuropsychoterapia
• logoterapia
• terapia zajęciowa
• zaopatrzenie ortopedyczne.
  
  

Rehabilitację medyczną należy zatem pojmować w szerokim zakresie, a nie ograniczać jej do fizjoterapii lub nawet tylko fizykoterapii.

Obecnie rehabilitacja medyczna jest integralną częścią nowoczesnego leczenia w każdej klinicznej specjalności medycznej. Rehabilitacja neurologiczna odgrywa szczególną rolę, ponieważ ukierunkowuje działania rehabilitacyjne we wszystkich klinicznych specjalnościach medycznych. Dynamicznie rozwinęła się ona w trakcie ogłoszonej przez World Health Organization Dekady Mózgu (1990-2000), gdy w Europie uchwalono w 1995 r. Deklarację Helsingborską. Przyczyniło się to do wyłonienia nowej dziedziny wiedzy – neurobiologii.

W Polsce wprowadzono Narodowy Program Profilaktyki i Leczenia Udaru Mózgu, obecnie POLKARD, w którym wydzielono część dotyczącą chorób naczyniowych mózgowia. Spowodowało to wyraźne zainteresowanie neurologów rehabilitacją neurologiczną.

Rehabilitacja w niedowładach i porażeniach

Rehabilitacja w niedowładach i porażeniach spastycznych

Najlepszym przykładem rehabilitacji osób z niedowładem spastycznym jest rehabilitacja chorych po udarze mózgu. We wczesnym okresie po udarze obserwuje się obniżone napięcie mięśniowe. Już wówczas należy wpływać na ewolucję spastyczności za pomocą odpowiednio prowadzonej stymulacji proprioceptywnej i eksteroceptywnej, polegającej na:

• częstym wykonywaniu niemęczących ćwiczeń:
  • biernych
  • prowadzonych
  • czynnych
• terapii złożeniowej
• stosowaniu wibracji mechanicznych.
  
  

Takie postępowanie zapobiega również rozwojowi zespołu zaniedbywania połowiczego, a ostatecznie nieużywania kończyn mimo zachowania w nich czucia i siły.

Procesy neurobiologiczne w trakcie rehabilitacji

Podczas rehabilitacji zachodzą swoiste procesy neurobiologiczne: