Wstęp

Poważnym zagrożeniem dla zdrowia są zatrucia metalami ciężkimi, będącymi truciznami enzymatycznymi. Na ich toksyczność wpływa wiele mechanizmów. Jony metali ciężkich przy ostrym zatruciu powodują denaturację białek, wykazują duże powinowactwo do grup sulfhydrylowych (-SH) i grup karboksylowych aminokwasów oraz wypierają magnez, wapń, cynk i inne kationy wielowartościowe z połączeń z białkami, blokując centra katalityczne enzymów.

Metale ciężkie mogą być przyczyną zatruć ostrych i przewlekłych. Silniejsze działanie toksyczne wykazują związki metali ciężkich rozpuszczalne w wodzie i płynach ustrojowych niż ich związki nierozpuszczalne. Sole metali ciężkich łatwo penetrują przez błony śluzowe, dostają się do narządów wewnętrznych, układu nerwowego, płodu. Wydalane są z moczem, kałem i z wydychanym powietrzem.

Ołów

Ołów dostaje się do organizmu człowieka przez:

• układ oddechowy
• przewód pokarmowy.
  
  

Przeciętnie dorosły organizm zatrzymuje 30-50% ołowiu aspirowanego do płuc oraz 5-30% pobranego z pożywieniem. Wchłonięta ilość ołowiu jest zależna nie tylko od stężenia związków ołowiu w powietrzu i zawartości w pożywieniu, ale również od postaci, w jakiej występuje ołów, oraz od takich czynników jak wiek i stan fizjologiczny osoby narażonej.

Źródła ołowiu

Powietrze w pobliżu hut ołowiu zawiera nieraz ponad 80 μg/m³ ołowiu. Stężenie ołowiu w wodzie pitnej w niektórych rejonach przekracza 50 μg/m³, a w żywności – 2,5 mg/kg (mięso, warzywa, ryby). Ponieważ ołów nie ulega biodegradacji ani rozpadowi, gleba i kurz stanowią istotne jego źródło, niebezpieczne zwłaszcza dla dzieci.

Ołów po dostaniu się do organizmu jest transportowany drogą krwi do narządów i układów, które mają do niego powinowactwo. We krwi zlokalizowany jest głównie w erytrocytach. Stężenie ołowiu w erytrocytach jest blisko 15-krotnie większe niż w osoczu.

Ołów łatwo przenika przez łożysko i we krwi noworodków osiąga podobne stężenie jak we krwi matki. W kościach kumulowany jest przez całe życie. U osób dorosłych nienarażonych zawodowo ok. 95% ołowiu w organizmie znajduje się w kościach i może być z nich uwalniane pod wpływem zaburzeń metabolicznych lub stresu. Stężenia ołowiu w szkielecie stanowią odbicie długotrwałej ekspozycji, podczas gdy stan równowagi w tkankach miękkich i płynach ustrojowych ustala się stosunkowo szybko i w związku z tym odzwierciedla narażenie aktualne lub z niedalekiej przeszłości.

Zatrucie ołowiem u dorosłych

Narażenie środowiskowe ludzi dorosłych jest podobne jak u dzieci, choć u dorosłych może być dodatkowo znacznie nasilone w środowisku zawodowym.