Przeglądasz archiwalną treść publikacji „Neurologia” Zamów najnowsze wydanie
Podyplomie logo dark

Leki przeciwpadaczkowe stosowane w zwalczaniu bólu neuropatycznego

Stanisław J. Czuczwar

Wstęp

Wśród stosowanych dziś leków przeciwpadaczkowych wyróżnia się leki podstawowe, nazywane też klasycznymi, wykorzystywane w leczeniu chorych na padaczkę od kilkudziesięciu lat, takie jak:

  • etosuksymid
  • fenobarbital
  • fenytoina
  • karbamazepina
  • kwas walproinowy.

W ostatnich 20 latach pojawiło się wiele nowych leków przeciwpadaczkowych, z których największe znaczenie terapeutyczne zyskały gabapentyna, lamotrygina, lewetyracetam, okskarbazepina, pregabalina, tiagabina, topiramat i zonisamid. Warto też wspomnieć o felbamacie i wigabatrynie, które mają jednak istotne działania niepożądane (felbamat – niedokrwistość aplastyczna, wigabatryna – trwały ubytek pola widzenia), dlatego są stosowane niezmiernie rzadko i wyłącznie w uzasadnionych przypadkach.

Mechanizmy działania leków przeciwpadaczkowych

Ogólnie działanie wszystkich leków przeciwpadaczkowych polega na osłabieniu neuroprzekaźnictwa pobudzającego lub wzmożeniu neuroprzekaźnictwa hamującego. Punktem uchwytu działania tych leków są dwa główne układy neuroprzekaźnikowe w ośrodkowym układzie nerwowym (OUN):

  • układ pobudzający aminokwasów, z jego głównym przedstawicielem, glutaminianem
  • układ hamujący kwasu γ-aminomasłowego (GABA – γ-aminobutyric acid), tzw. układ GABA-ergiczny.

Układ GABA-ergiczny a leki przeciwpadaczkowe

Głównym punktem uchwytu działania leków przeciwpadaczkowych wydają się receptory GABAA. Kompleksy receptorowe mają miejsca wiązania dla:

  • GABA
  • benzodiazepin
  • barbituranów
  • etanolu
  • pikrotoksyny (antagonisty kanału chlorkowego).

Najważniejsze są trzy pierwsze miejsca wiązania kompleksu receptorowego.

Następstwa połączenia GABA z kompleksem receptorowym

Kolejnymi etapami przemian zachodzących po przyłączeniu GABA do miejsca receptorowego są:

  • otwarcie kanału chlorkowego
  • napływ jonów chlorkowych do neuronu dzięki różnicy stężeń
  • zwiększenie potencjału ujemnego neuronu (nasilenie jego hiperpolaryzacji).

W tym stanie neuron jest mniej podatny na pobudzenie.

Następstwa działania benzodiazepin i barbituranów

Interakcja pochodnych benzodiazepiny (diazepamu, klonazepamu) lub barbituranów (fenobarbitalu) z odpowiednimi dla nich miejscami wiązania powoduje również napływ jonów chlorkowych do neuronu na drodze:

  • zwiększenia częstotliwości otwierania się kanału chlorkowego (benzodiazepiny)
  • wydłużenia czasu pojedynczego otwarcia kanału (barbiturany).

Leki obu grup zwiększają powinowactwo receptorów GABA-ergicznych do endogennego GABA.

Pośrednie mechanizmy nasilenia neuroprzekaźnictwa GABA-ergicznego to: