Wstęp

Wśród stosowanych dziś leków przeciwpadaczkowych wyróżnia się leki podstawowe, nazywane też klasycznymi, wykorzystywane w leczeniu chorych na padaczkę od kilkudziesięciu lat, takie jak:

• etosuksymid
• fenobarbital
• fenytoina
• karbamazepina
• kwas walproinowy.
  
  

W ostatnich 20 latach pojawiło się wiele nowych leków przeciwpadaczkowych, z których największe znaczenie terapeutyczne zyskały gabapentyna, lamotrygina, lewetyracetam, okskarbazepina, pregabalina, tiagabina, topiramat i zonisamid. Warto też wspomnieć o felbamacie i wigabatrynie, które mają jednak istotne działania niepożądane (felbamat – niedokrwistość aplastyczna, wigabatryna – trwały ubytek pola widzenia), dlatego są stosowane niezmiernie rzadko i wyłącznie w uzasadnionych przypadkach.

Mechanizmy działania leków przeciwpadaczkowych

Ogólnie działanie wszystkich leków przeciwpadaczkowych polega na osłabieniu neuroprzekaźnictwa pobudzającego lub wzmożeniu neuroprzekaźnictwa hamującego. Punktem uchwytu działania tych leków są dwa główne układy neuroprzekaźnikowe w ośrodkowym układzie nerwowym (OUN):

• układ pobudzający aminokwasów, z jego głównym przedstawicielem, glutaminianem
• układ hamujący kwasu γ-aminomasłowego (GABA – γ-aminobutyric acid), tzw. układ GABA-ergiczny.

Układ GABA-ergiczny a leki przeciwpadaczkowe

Głównym punktem uchwytu działania leków przeciwpadaczkowych wydają się receptory GABA_A. Kompleksy receptorowe mają miejsca wiązania dla:

• GABA
• benzodiazepin
• barbituranów
• etanolu
• pikrotoksyny (antagonisty kanału chlorkowego).
  
  

Najważniejsze są trzy pierwsze miejsca wiązania kompleksu receptorowego.

Następstwa połączenia GABA z kompleksem receptorowym

Kolejnymi etapami przemian zachodzących po przyłączeniu GABA do miejsca receptorowego są:

• otwarcie kanału chlorkowego
• napływ jonów chlorkowych do neuronu dzięki różnicy stężeń
• zwiększenie potencjału ujemnego neuronu (nasilenie jego hiperpolaryzacji).
  
  

W tym stanie neuron jest mniej podatny na pobudzenie.

Następstwa działania benzodiazepin i barbituranów

Interakcja pochodnych benzodiazepiny (diazepamu, klonazepamu) lub barbituranów (fenobarbitalu) z odpowiednimi dla nich miejscami wiązania powoduje również napływ jonów chlorkowych do neuronu na drodze:

• zwiększenia częstotliwości otwierania się kanału chlorkowego (benzodiazepiny)
• wydłużenia czasu pojedynczego otwarcia kanału (barbiturany).
  
  

Leki obu grup zwiększają powinowactwo receptorów GABA-ergicznych do endogennego GABA.

Pośrednie mechanizmy nasilenia neuroprzekaźnictwa GABA-ergicznego to: