Definicja

Mianem napięciowego bólu głowy (NBG) określa się epizody bólu głowy trwające od minuty do kilku dni. Ból jest obustronny, o charakterze ucisku lub ściskania, o łagodnym lub umiarkowanym nasileniu i nie narasta w trakcie typowej aktywności fizycznej. Nie towarzyszą mu nudności, ale może współistnieć fotofobia lub fonofobia.

Epidemiologia

Napięciowy ból głowy jest najczęstszą postacią pierwotnego bólu głowy, oddziałującym bardzo niekorzystnie na życie chorego. Szacuje się, że w postaci epizodycznej występuje u blisko 85% populacji ogólnej. W ostatnich latach częstość ta wzrasta. Roczna zapadalność na częsty epizodyczny NBG wynosi 14,2/1000 ludności. Ujawnia się 2-krotnie częściej u kobiet niż u mężczyzn.

Napięciowy ból głowy ujawnia się w każdej grupie wiekowej, najczęściej u osób w średnim wieku, a także wśród młodzieży szkolnej. Ocenia się, że z jego powodu cierpi około 5-7% dzieci w wieku od 5 do 15 lat.

U większości chorych występują rzadkie epizodyczne NBG, jedynie u nielicznych utrzymuje się on przez większą część życia. W ośrodkach specjalizujących się w leczeniu bólów głowy pacjenci z NBG stanowią 30-75%.

U 33% chorych NBG współistnieje z migreną. Ostatnio zwrócono uwagę na znaczenie społeczno-ekonomicznych następstw NBG. Wykazano, że jest on częstą przyczyną niezdolności do pracy i absencji.

Patogeneza

Napięciowy ból głowy jest najmniej poznanym pierwotnym bólem głowy. Dawniej uznawano go za:

• ból psychogenny
• ból głowy spowodowany wzmożonym napięciem mięśni
• stresowy ból głowy
• zwykły ból głowy.
  
  

Przez wiele lat uważano, że główną rolę w powstawaniu NBG odgrywają zaburzenia sfery psychicznej i nie podejmowano intensywniejszych prób wyjaśnienia biologicznego mechanizmu jego pochodzenia. Potem udowodniono, że u podłoża choroby leżą bodźce neurobiologiczne. Sugeruje się udział:

• dziedziczenia
• napięcia emocjonalnego
• czynników środowiskowych
• nieprawidłowo funkcjonującego obwodowego i ośrodkowego układu nerwowego, zwłaszcza uwrażliwienia ośrodkowych dróg nocyceptywnych.

Dziedziczenie

Dziedziczenie odgrywa rolę w patogenezie NBG jedynie u około 19% chorych. Ból występuje 3-krotnie częściej u krewnych pierwszego i drugiego stopnia. Nieznany jest model dziedziczenia, ale wyniki dotychczasowych badań świadczą, że uczestniczy w nim wiele genów podatnych na oddziaływanie czynników środowiskowych.

Napięcie emocjonalne

Napięciowy ból głowy współistnieje często ze wzmożonym napięciem emocjonalnym, zespołem nerwicowym lub stanami obniżonego nastroju, których nasilenie jest większe niż u osób z innymi postaciami pierwotnych bólów głowy. Może się ujawnić w następstw...