Bóle krzyża

Wstęp

Zespoły bólowe kręgosłupa to jedne z najczęstszych przyczyn bólu i niezdolności do pracy. Szczególnie częsty jest ból dolnego odcinka kręgosłupa, dla którego przyjęto nazwę ból krzyża. Szacuje się, że blisko 80% populacji w państwach wysokorozwiniętych miało, ma lub będzie mieć epizodyczne bądź stałe bóle krzyża. Częstość bólu zwiększa się z wiekiem, zwłaszcza u osób ciężko pracujących fizycznie oraz wykonujących pracę w pozycji siedzącej. Przyczyn bólów krzyża jest ok. 100, ale w 90% przypadków nie stwierdza się innych zmian poza zwyrodnieniami w kręgach i stawach międzykręgowych. Zmiany zwyrodnieniowe po 50 r.ż. występują u większości ludzi, ale tylko część z nich odczuwa dolegliwości. Nie znaleziono zależności między lokalizacją i rozległością zmian zwyrodnieniowych a bólem krzyża. W niektórych przypadkach zmiany zwyrodnieniowe postępują, a bóle krzyża mają wielomiesięczne, nawet wieloletnie remisje. Mówi się wówczas o nieswoistym (niespecyficznym, pierwotnym) bólu krzyża. Obecność samych zmian nie wyjaśnia bólu, nie znamy również jasnego wytłumaczenia patomechanizmu nieswoistych bólów krzyża.

Swoiste bóle krzyża

Są to bóle krzyża objawowe (wtórne) i w większości nie znajdują się w obszarze zainteresowań neurologii, z wyjątkiem bólu spowodowanego uciskiem korzenia w przebiegu dyskopatii. 10-20% przypadków bólów krzyża to bóle swoiste, których przyczyna jest znana. Wśród przyczyn swoistych bólów krzyża najczęściej znajdują się:

• choroby krążka międzykręgowego, tzw. dyskopatia
• zapalenia w stawach międzywyrostkowych
• choroby reumatyczne – przeciążenia mięśniowe i choroby mięśni
• urazy
• zapalenia kości i narządów sąsiednich
• nowotwory.
  
  

W tabeli 1 przedstawiono najczęstsze przyczyny swoistych bólów krzyża.

W każdym przypadku niejasnego i przewlekającego się bólu krzyża wskazane jest wykonanie badań laboratoryjnych, radiologicznych oraz morfologicznych i biochemicznych krwi, w tym fosfatazy alkalicznej, a u mężczyzn po 50 r.ż. swoistego antygenu sterczowego (PSA). Klasyczne badania radiologiczne rzadko jednak ujawniają przyczynę bólu krzyża.

Bóle krzyża tego rodzaju leczy się przyczynowo, odpowiednio do etiologii. Równolegle prowadzi się postępowanie przeciwbólowe zgodnie z ogólnie przyjętymi zasadami.

Nieswoiste bóle krzyża

Nieswoiste bóle krzyża traktuje się jako oddzielną jednostkę chorobową. Objawy kliniczne poza bólem są niewielkie: usztywnienie i ograniczenie ruchomości kręgosłupa lędźwiowego, wzmożone napięcie mięśni przykręgowych oraz punkty bolesne w okolicy ...