Wstęp

W ciągu ostatnich 30 lat obserwowano pogłębiające się różnice stanu zdrowia i warunków bytowych ludzi żyjących w różnych regionach świata. Organizacja Narodów Zjednoczonych i jej wyspecjalizowane agendy – WHO, UNICEF i Bank Światowy – zwracały uwagę, że poprawa sytuacji zdrowotnej i poziomu życia ludności powinna stanowić strategiczny cel programów międzynarodowych i tych realizowanych przez poszczególne państwa. Spowodowało to potrzebę określenia miar, którymi można byłoby się posłużyć do identyfikacji głównych problemów i monitorowania działań ukierunkowanych na poprawę sytuacji. Realizacja tych zadań jest możliwa dzięki rozwojowi epidemiologii, która w ostatnim okresie stała się jedną z podstawowych nauk medycznych.

Definicja

Epidemiologia jest nauką o rozpowszechnieniu chorób, inwalidztwa, zgonów i innych zjawisk biologicznych w populacjach ludzkich oraz o czynnikach wpływających na naturalny przebieg choroby.

Zakres i cele badań epidemiologicznych

Badania epidemiologiczne obejmują:

• ocenę rozpowszechnienia chorób – z uwzględnieniem interakcji pomiędzy czynnikami genetycznymi i środowiskowymi, rozumianymi jako zespół biologicznych, fizycznych, chemicznych, społeczno-ekonomicznych, psychologicznych uwarunkowań, ale również takich jak styl życia, który może mieć istotny wpływ na stan zdrowia
• poznanie naturalnej historii chorób, którą należy rozumieć jako zależność pomiędzy wpływem czynników osobowych, środowiskowych i farmakologicznych a dynamiką narastania objawów chorobowych
• rozpoznawanie sytuacji zdrowotnej grup populacyjnych – co jest podstawą wyznaczania priorytetów wykorzystywanych w strategiach poprawy organizacji opieki zdrowotnej i racjonalnego gospodarowania środkami finansowymi
• ocenę działań interwencyjnych (takich jak programy profilaktyczne, programy promocji zdrowia) oraz ocenę skuteczności i sprawności działania placówek ochrony zdrowia, skuteczności działań sanitarnych, interwencji środowiskowych i innych.
  
  

Celami badań epidemiologicznych mogą być:

• poznanie stanu zdrowia populacji i dynamiki jego zmian
• określenie związków pomiędzy chorobą a narażeniem (ekspozycją) na czynniki zagrożenia
• ustalenie związków pomiędzy chorobą i jej powikłaniami a metodami leczenia
• określenie efektywności i kosztów metod leczenia
• uzyskanie wiedzy o skutkach występowania choroby
• pozyskanie danych do opracowania strategii zwalczania chorób
• monitorowanie skuteczności strategii ochrony zdrowia.

Metody badań epidemiologicznych

Rodzaje badań