Przeglądasz archiwalną treść publikacji „Neurologia” Zamów najnowsze wydanie
Podyplomie logo dark

Zaburzenia układu nerwowego w endokrynopatiach

Wojciech Bik, Agnieszka Baranowska-Bik

Wstęp

Układ endokrynny odgrywa istotną rolę w zachowaniu homeostazy ustrojowej. Wpływ hormonów na funkcjonowanie praktycznie większości tkanek i narządów w organizmie człowieka powoduje, że w przypadku zaburzeń syntezy lub działania hormonów dochodzi do wystąpienia szerokiego spektrum objawów klinicznych. Objawy te mogą dotyczyć także ośrodkowego układu nerwowego, natomiast uszkodzenie układu podwzgórzowo-przysadkowego w przebiegu chorób neurologicznych wpływa bezpośrednio na funkcję takich narządów jak tarczyca, nadnercza czy gonady. Poznanie wzajemnych relacji pomiędzy układem nerwowym a układem wydzielania wewnętrznego może odgrywać istotną rolę w diagnostyce i leczeniu chorób neurologicznych.

Choroby układu podwzgórzowo-przysadkowego

Uszkodzenie podwzgórza

Podwzgórze jest strukturą ośrodkowego układu nerwowego odpowiedzialną za syntezę:

  • neurohormonów – wazopresyny i oksytocyny
  • hormonów regulujących czynność przysadki.

W podwzgórzu zlokalizowane są też ośrodki kontrolujące:

  • łaknienie
  • pragnienie
  • temperaturę ciała
  • procesy zapamiętywania
  • dobowy rytm snu i czuwania.

Przyczyny zaburzeń czynności podwzgórza przedstawiono w tabeli 1.

Objawy

Objawy neurologiczne związane z zaburzeniami funkcji podwzgórza mają szerokie spektrum kliniczne. Do najważniejszych zalicza się:

  • zaburzenia snu i czuwania
  • zaburzenia zachowania
  • zaburzenia łaknienia (żarłoczność patologiczna)
  • brak łaknienia prowadzący do wyniszczenia
  • zaburzenia pragnienia i termoregulacji.

Dodatkowymi objawami neurologicznymi mogą być:

  • bóle głowy
  • zaburzenia widzenia
  • obrzęk tarczy nerwu wzrokowego
  • objawy moczówki prostej.

Do zaburzeń hormonalnych towarzyszących uszkodzeniu podwzgórza należą:

  • moczówka prosta
  • wtórna niedoczynność przysadki z niedoczynnością wielogruczołową
  • umiarkowana hiperprolaktynemia.

Diagnostyka

Badaniem z wyboru w diagnostyce obrazowej układu podwzgórzowo-przysadkowego jest rezonans magnetyczny (MR).

Badania dodatkowe pozwalają ocenić stopień niewydolności hormonalnej układu podwzgórzowo-przysadkowego.

Leczenie

Leczenie chorób podwzgórza zależy od przyczyny uszkodzenia. Stosowane jest:

  • leczenie chirurgiczne
  • leczenie przeciwzapalne
  • radioterapię.

Konieczna jest również substytucja hormonalna.

Zespół NIEADEKWATNEGO wydzielania wazopresyny (zespół Schwartza-Barttera)

W przebiegu zespołu nieadekwatnego wydzielania wazopresyny (SIADH – syndrome of inappropriate antidiuretic hormone secretion) nadmierne wydzielanie wazopresyny prowadzi do objawów związanych z hiponatremią (Na<130 mmol/l) spowodowaną zwiększoną retencją wody przy prawidłowym wydalaniu sodu z moczem.