Neurologia jest specjalnością, która wyodrębniła się z interny w połowie XIX w., ale korzenie wiedzy o układzie nerwowym i jego chorobach sięgają kilku tysięcy lat wstecz. Przez wieki poznawano budowę i funkcję najpierw mózgu, a potem podległych mu struktur, poszerzając wiedzę o całym układzie nerwowym. Bardziej dynamicznie rozwijała się w epoce renesansu, ale dopiero w XIX w. nastąpił ogromny skok we wszystkich dziedzinach medycyny, który stał się podstawą wyodrębnienia poszczególnych jej specjalności, w tym neurologii.

Semiologia neurologiczna (nauka o objawach) powstała i rozwijała się wraz z neurologią od początku XIX w., dając medycynie imponującą jak na ówczesne czasy możliwość koronkowej diagnostyki na podstawie drobnych, niedostrzegalnych dla innych objawów. Lekarze zajmujący się chorobami wewnętrznymi zaczęli interesować się chorobami układu nerwowego i przygotowywać pierwsze łóżka dla takich chorych. Każdy lekarz specjalizujący się w chorobach układu nerwowego musiał poznać szczegółowo anatomię i fizjologię mózgu, rdzenia kręgowego oraz nerwów i na podstawie tej wiedzy nauczyć się diagnostyki. Musiał umieć weryfikować rozpoznania w badaniu autopsyjnym, a także histologicznym, pod mikroskopem. Był lekarzem i patologiem.

Od neurologa wymagano także znajomości chorób psychicznych, ponieważ mózg jest w całości jednym narządem odpowiedzialnym za życie fizyczne i psychiczne, a zaburzenia psychiczne należą do obrazu klinicznego chorób mózgu (podobnie psychiatra musi znać choroby organiczne układu nerwowego, ponieważ mogą być one źródłem wielu zaburzeń psychicznych).

Stopniowo neurologia zaczęła się wyodrębniać w oddzielną specjalność i pod koniec XIX w. powstawać zaczęły na uniwersytetach pierwsze oddziały, kliniki i katedry nauczania neurologii z psychiatrią. Neurologia zaczęła się rozwijać bardzo dynamicznie i imponowała swoją niezwykle precyzyjną diagnostyką. Badania struktury i funkcji układu nerwowego pasjonowały lekarzy i przyciągały wielu wybitnych naukowców z innych specjalności, którzy tworzyli szkoły neurologiczne. Przyniosło to wiele odkryć o ogromnym znaczeniu dla rozwoju tej dyscypliny i z czasem spowodowało powstanie nowych dziedzin, takich jak neurochirurgia, neuropatologia, neuroradiologia, neurogenetyka, neurofizjologia i neurofarmakologia. Od początku XX w. najwięcej Nagród Nobla w medycynie nadano za osiągnięcia w badaniach układu nerwowego.

Chcę przypomnieć w tym rozdziale niektóre postaci wybitnych twórców neurologii i najbardziej znane szkoły neurologiczne, kształcące kadry i cieszące się sławą i popularnością w swoich czasach. Były to kolebki nowo powstającej specjalności i wylęga...