Wstęp

Lawinowy postęp nauk medycznych powoduje wiele zagrożeń dla humanistycznej natury medycyny, której istotą jest skupienie się na ochronie wartości człowieka i trosce o jego dobro. Wprowadzenie nowych technologii i aparatury specjalistycznej umożliwiło ingerencję w biologiczną naturę człowieka. Konsekwencją postępu technicznego jest wzrost kosztów świadczeń medycznych, który stał się przyczyną problemów w realizacji równego dostępu dla wszystkich do najnowszych osiągnięć medycznych. System zinstytucjonalizowanej medycyny podzielonej na dziesiątki specjalności oraz rozproszona odpowiedzialność są przyczyną utraty zaufania do lekarzy i całego systemu ochrony zdrowia. Coraz częstszym problemem staje się widzenie pacjenta w aspekcie danej choroby, źle funkcjonującego narządu, a nie jako cierpiącego człowieka z jego uwarunkowaniami fizycznymi, psychicznymi i duchowymi. Przemiany społeczne, różnorodność uznawanych wartości stają się źródłem wielu problemów etycznych i prawnych. Ze względu na te zagrożenia trudno sobie wyobrazić, jak bez uznawania podstawowej zasady etyki lekarskiej – „Salus aegroti suprema lex” – może funkcjonować współczesna medycyna z całą swą problematyką bioetyczną.

Zagadnienia te dotyczą w szczególny sposób specjalności, jaką jest neurologia, w której większość chorób może stwarzać zagrożenie dla życia chorego. Wymaga to od lekarza neurologa wrażliwości na problemy etyczne, umiejętności ich analizowania i podejmowania niejednokrotnie trudnych decyzji opartych na zasadach zawartych w Kodeksie Etyki Lekarskiej oraz obowiązujących przepisach prawnych.

Regulacje prawne podstawowych powinności zawodowych lekarza

Powinności zawodowe lekarza oparte są na ogólnie przyjętych normach etycznych. Określa je szczegółowo Kodeks Etyki Lekarskiej. Znaczna ich część zawarta w kodeksie znajduje odniesienie w obowiązujących przepisach prawa.

Podstawy prawne w Polsce

W Polsce podstawę prawną działalności lekarza stanowią przepisy zawarte w:

• kodeksach: karnym, cywilnym i administracyjnym
• Ustawie o zawodzie lekarza z 1996 r.
• Ustawie o zakładach opieki zdrowotnej z 1991 r.
• Ustawie o izbach lekarskich z 1989 r.
• innych ustawach:
  • o ochronie zdrowia psychicznego
  • o przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów
• rozporządzeniach wykonawczych do ustaw, zarządzeniach, okólnikach i instrukcjach.

Normy prawa międzynarodowego

Poza przepisami prawa polskiego obowiązują normy prawa międzynarodowego chroniącego autonomię i godność istoty ludzkiej, a więc prawa dotyczące ściśle zagadnień bioetyki.