Wstęp

Otępienie nie jest jednostką chorobową, a zespołem objawów różnych chorób o odmiennym podłożu. Dzięki rozwojowi medycyny, ciągłej poprawie warunków ekonomicznych i szybko rosnącej świadomości zdrowotnej wydłuża się długość życia, szybko rośnie więc liczba osób z otępieniem. Według prognoz demograficznych tendencja ta będzie narastać. Trzeba się liczyć z tym, że w Europie będzie żyło kilkadziesiąt milionów osób z cechami otępienia. To poważne wyzwanie dla lekarzy i służb społecznych, ale i ogromne obciążenie finansów publicznych.

Definicje

Otępienie

Istnieje kilka definicji otępienia.

Według WHO (ICD 10)

Zespół otępienny to zespół objawów wywołany chorobą mózgu, zwykle przewlekłą lub o postępującym przebiegu, charakteryzujący się klinicznie licznymi zaburzeniami wyższych funkcji korowych, takich jak: pamięć, myślenie, orientacja, rozumienie, liczenie, zdolność do uczenia się, język i ocena.

Według DSM IV (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders)

Otępienie jest zespołem objawów zaburzeń procesów poznawczych obejmujących – oprócz zaburzeń pamięci – deficyty co najmniej dwóch z następujących funkcji (poznawczych lub wykonawczych):

• mowy (afazja)
• celowej złożonej aktywności ruchowej (apraksja)
• zdolności rozpoznawania i identyfikowania przedmiotów (agnozja)
• planowania, inicjowania, kontroli i korygowania przebiegu złożonych zachowań. Deficyty poznawcze powinny być na tyle głębokie, by zaburzały dotychczasową aktywność zawodową, funkcjonowanie społeczne oraz wykonywanie codziennych czynności. Przed rozpoznaniem otępienia należy wykluczyć majaczenie.

Według rekomendacji Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Alzheimerowskiego (2012)

Otępienie to termin określający stan kliniczny charakteryzujący się łącznym występowaniem zaburzeń funkcji poznawczych i zachowania, które powodują dostrzegalne przez otoczenie trudności w pracy lub w czynnościach życia codziennego i wyraźnie pogarszają dotychczasowe funkcjonowanie chorego.

Łagodne zaburzenia poznawcze

Zazwyczaj otępienie poprzedzone jest fazą łagodnych zaburzeń funkcji poznawczych. Łagodne zaburzenia poznawcze (MCI – mild cognitive impairment) stanowią stadium, w którym chory ma już pewne objawy deficytów poznawczych, ale jeszcze dobrze funkcjonuje w życiu codziennym, czasami pracuje.

Łagodne zaburzenia poznawcze to stan, w którym w mózgu chorych z dużym prawdopodobieństwem toczy się proces chorobowy, ale zmniejszenie liczby neuronów nie przekracza jeszcze krytycznego progu, od którego choroba spełnia kryteria otępienia.