Wstęp

Dzięki znacznej poprawie opieki położniczej istotnie zmniejszyła się liczba mechanicznych urazów okołoporodowych, takich jak złamania kości czaszki czy uszkodzenia splotu barkowego. Profilaktyka i leczenie konfliktu serologicznego oraz efektywne leczenie hiperbilirubinemii zredukowały częstość występowania żółtaczki jąder podkorowych i związanych z nią powikłań.

Dziś do najistotniejszych problemów neurologicznych u noworodków donoszonych należy okołoporodowa encefalopatia niedotlenieniowo-niedokrwienna, a w coraz liczniejszej grupie noworodków urodzonych przedwcześnie przed 32 tygodniem ciąży i z ekstremalnie niską masą urodzeniową – wylewy dokomorowe i okołokomorowa leukomalacja. Urazy okołoporodowe oraz niedotlenienie mogą powodować uszkodzenia układu nerwowego, których następstwem jest mózgowe porażenie dziecięce, padaczka, upośledzenie umysłowe czy dysfunkcja kończyny górnej w następstwie porażenia splotu barkowego.

Epidemiologia

Różnego typu urazy okołoporodowe dotyczące układu nerwowego, narządu ruchu i narządów wewnętrznych zdarzają się u 1,5-3% noworodków. W USA częstość mechanicznych urazów okołoporodowych oceniono na 6-8/1000 żywo urodzonych dzieci. Urazy mechaniczne nadal występują częściej u noworodków z masą ciała ponad 4500 g. Ich częstość spadła w ciągu ostatnich 30 lat aż o 88%.

Klasyfikacja urazów okołoporodowych

Urazy okołoporodowe można podzielić zależnie od ich lokalizacji lub przyczyny.

Klasyfikacja urazów z uwagi na lokalizację

Do urazów okołoporodowych zalicza się urazy:

• ośrodkowego układu nerwowego
• obwodowego układu nerwowego
• czaszki
• narządu ruchu
• narządów wewnętrznych
• skóry.

Klasyfikacja urazów z uwagi na przyczynĘ

Urazy okołoporodowe mogą być spowodowane:

• działaniem czynników
  • mechanicznych
  • biochemicznych (niedotlenienie, zatrucia)
  • fizycznych (wahania ciśnienia wewnątrzmacicznego)
  • infekcyjnych
• nieprawidłowościami hematologicznymi.
  
  

Należy podkreślić, że często wiele czynników jednocześnie składa się na przyczynę urazu (na przykład poród miednicowy u wcześniaka z bardzo małą masą urodzeniową i trombocytopenią w przebiegu zakażenia cytomegalowirusem).

Urazy głowy i szyi

Do urazów okołoporodowych głowy i szyi zalicza się:

• przedgłowie
• krwiak podokostnowy
• wgniecenie kości czaszki
• złamania kości czaszki
• kręcz szyi
• uszkodzenia skóry głowy.

Przedgłowie

Przedgłowie to obrzęk tkanek miękkich powstały w następstwie ucisku części przodującej na kości miednicy lub stosowania próżniociągu podczas porodów główkowych. Często jest następstwem przedłużającego się porodu zwykle dużego płodu. W przeciwieńst...