Wstęp

Zwyrodnienie krążka międzykręgowego (dysku) jest jedną z podstawowych przyczyn bólu kręgosłupa. Jak dotychczas nie wyjaśniono, jaki jest rzeczywisty wpływ procesu zwyrodnieniowego na wyzwalanie dolegliwości bólowych. Zwyrodnienie krążka międzykręgowego jest powodem 90% wszystkich operacji kręgosłupa. Wraz ze zwiększonym dostępem do diagnostyki obrazowej pojawia się problem incydentalnie wykrytych zmian w kręgosłupie, których opis może działać na pacjenta jatrogenizująco. Nie bez znaczenia jest stan psychiczny chorego, który może stymulować dolegliwości czy wręcz je wywoływać. Jak wykazuje praktyka kliniczna, nie każda opisywana przez radiologów zmiana zwyrodnieniowa daje objawy kliniczne. Relatywnie często spotykamy rozbieżności między zmianami widocznymi w badaniach obrazowych a stanem klinicznym chorego. Zależy to m.in. od możliwości kompensacyjnych kanału kręgowego. Wrodzony wąski kanał kręgowy sprawia, że niewielkie zmiany mogą wywoływać ciasnotę z zespołem bólowym i ubytkowymi objawami neurologicznymi, ale i odwrotnie – szeroki kanał umożliwia kompensację i chory nie skarży się na ból.

Przyczyną bólu mogą być zarówno patologie wywodzące się z kręgosłupa, jak i zaburzenia zlokalizowane w tkankach otaczających, co sprawia, że diagnostyka i leczenie choroby zwyrodnieniowej jest problemem, który wymaga spojrzenia holistycznego. Bardzo przydatna jest diagnostyka obrazowa, której wynik należy zestawić ze stanem klinicznym i dopiero wówczas wdrożyć właściwy algorytm postępowania leczniczego. Coraz częściej w rozpoznawaniu zespołów bólowych chorób kręgosłupa i rdzenia stosowane są badania elektrofizjologiczne. Ból jest względnym wskazaniem do operacji. Leczenie chirurgiczne stosuje się u ok. 4% cierpiących chorych, coraz częściej wdrażane są techniki mało inwazyjne. W większości przypadków pacjenci są leczeni zachowawczo.

Definicje

Krążek międzykręgowy, inaczej dysk, wchodzi w skład segmentu ruchowego kręgosłupa. Zbudowany jest z pierścienia włóknistego, jądra galaretowatego oraz chrząstek pokrywających sąsiadujące trzony kręgowe.

Radikulopatia to zmiany strukturalne i czynnościowe w korzeniu nerwowym wskutek przewlekłego ucisku przez osteofity czy uwypuklony lub wypadnięty dysk. Ostry lub przewlekły ucisk na rdzeń kręgowy i naczynia prowadzi do rozwoju mielopatii.

Zaawansowane zmiany uciskowe na struktury nerwowe, z odczynem miejscowym, to najbardziej zaawansowana postać spondylopatii – spondyloza.

Epidemiologia

Bóle kręgosłupa należą do najczęstszych dolegliwości. Występują u 90% populacji. Zwykle pojawiają się między 30 a 40 r.ż. i składają się na tzw. kryzys wieku średniego, choć coraz częściej problem dotyczy ludzi młodszych. Bóle o charakterze korzen...