Wstęp

Choroba Parkinsona i inne parkinsonizmy należą do najczęstszych po chorobie Alzheimera chorób zwyrodnieniowych układu nerwowego. Ich częstość najprawdopodobniej będzie wzrastać wraz ze starzeniem się społeczeństw. Etiologia choroby Parkinsona pozostaje nieznana, ale jej patogenezę udało się poznać na tyle, że możliwe stało się długotrwałe skuteczne leczenie objawowe; obejmuje ono nie tylko zaburzenia ruchowe, ale szeroki zakres zaburzeń pozaruchowych, którym dziś poświęca się wiele uwagi. Wiedza o chorobach neurozwyrodnieniowych powiększyła się tak bardzo, że niedługo prawdopodobnie będzie możliwe leczenie innych zespołów parkinsonowskich. Kluczem do interwencji terapeutycznych jest poznanie patogenezy i umiejętność rozpoznawania tych zespołów. Rozpoznawanie choroby na bardzo wczesnym etapie jej rozwoju dawałoby możliwość wdrażania terapii modulującej przebieg (neuroprotekcyjnej), badania skupiają się zatem na poszukiwaniu markerów wczesnego okresu choroby, poznaniu jej patogenezy, a co za tym idzie interwencji terapeutycznych, głównie farmakologicznych, ale także (jak pokazują doniesienia z ostatnich lat) chirurgicznych. Rozdział ten poświęcono przybliżeniu aktualnej wiedzy na temat parkinsonizmu, ze szczególnym uwzględnieniem umiejętności klinicznych: diagnozowania, różnicowania, a także skutecznego leczenia.

Definicje

W praktyce klinicznej należy odróżnić zespół parkinsonowski od choroby Parkinsona.

Zespołem parkinsonowskim nazywamy zespół objawów charakterystycznych dla choroby Parkinsona. Objawy osiowe to:

• spowolnienie ruchowe
• sztywność mięśniowa
• drżenie spoczynkowe
• zaburzenia stabilności postawy.

Zespół parkinsonowski jako jednostka nozologiczna

Zespołem parkinsonowskim w znaczeniu jednostki chorobowej nazywamy choroby niebędące chorobą Parkinsona, w których dominuje kliniczny zespół parkinsonowski. Towarzyszą mu inne objawy dysfunkcji OUN lub kliniczny zespół parkinsonowski o charakterze wtórnym do znanej przyczyny zaburzającej czynność OUN lub uszkadzającej go (parkinsonizm wtórny).

Podział

Klasyfikacja nie jest do końca jasna i zmienia się dynamicznie w miarę poszerzania się wiedzy. Znalezienie objawów zespołu parkinsonowskiego może zawęzić krąg rozpoznań i poprowadzić diagnostykę we właściwym kierunku. Dokładne różnicowanie zespołów parkinsonowskich omówiono w dalszej części rozdziału oraz w innych rozdziałach podręcznika. Podział parkinsonizmów przedstawia rycina 1, klasyfikację chorób przebiegających z klinicznym zespołem parkinsonowskim – tabela 1.