Wstęp

Choroby reumatyczne to ponad 350 jednostek, które zgodnie z klasyfikacją American Rheumatism Association (ARA) z 1983 r. podzielono na 10 odrębnych grup. Do jednej z nich należą układowe choroby tkanki łącznej, które charakteryzuje przewlekły proces zapalny tkanki łącznej o podłożu autoimmunologicznym.

Proces zapalny obejmuje tkankę łączną całego organizmu i ma charakter przewlekle postępujący, a jego następstwem jest zajęcie wielu narządów i układów, w tym układu nerwowego.

Objawy neurologiczne występują z różną częstością i są skutkiem zajęcia:

• mózgu
• pnia mózgu
• móżdżku
• rdzenia kręgowego
• obwodowego układu nerwowego.
  
  

Zmiany w układzie nerwowym mogą być:

• pierwszym objawem choroby
• przejawem jej aktywności lub zaawansowania
• działaniem niepożądanym leków (tab. 1)
• następstwem współistnienia innych chorób
  • cukrzycy
  • nadciśnienia tętniczego.

Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS)

Definicja

Reumatoidalne zapalenie stawów to przewlekły proces zapalny tkanki łącznej o podłożu autoimmunologicznym cechujący się głównie nieswoistym symetrycznym zapaleniem błony maziowej stawów, któremu towarzyszą objawy pozastawowe i powikłania narządowe. Choroba prowadzi do niepełnosprawności i przedwczesnej śmierci w następstwie przyspieszonego rozwoju miażdżycy.

Klasyfikacja

Kryteria klasyfikacji RZS z 1987 r.

Kryteria klasyfikacji choroby ustalono w 1987 r. Zgodnie z nimi do rozpoznania RZS upoważnia występowanie co najmniej czterech spośród następujących objawów:

• sztywność poranna trwająca co najmniej godzinę, utrzymująca się przez co najmniej 6 tygodni
• zapalenie trzech lub więcej stawów utrzymujące się przez co najmniej 6 tygodni
• zapalenie stawów ręki utrzymujące się przez co najmniej 6 tygodni
  • nadgarstkowych
  • śródręczno-paliczkowych
  • międzypaliczkowych bliższych
• symetryczne zapalenie stawów
• guzki reumatoidalne
• czynnik reumatoidalny
• zmiany radiologiczne
  • osteoporoza
  • nadżerki.
    
    

W 2010 r. zaproponowano punktowy system klasyfikacji chorych na wczesną postać RZS przedstawiony w tabeli 2.

Epidemiologia

Częstość występowania choroby szacuje się na 0,3-2,0%. Czterokrotnie częściej chorują mężczyźni. Szczyt zachorowań przypada na 35 r.ż.

Obraz kliniczny

Objawy stawowe

Dominującym objawem klinicznym jest zapalenie stawów cechujące się:

• bólem
• obrzękiem
• sztywnością poranną trwającą ponad godzinę.
  
  

Objawy występują początkowo w drobnych stawach rąk i stóp, następnie pojawiają się w pozostałych stawach.

Objawy ogólne