Wstęp

Do niedawna badania laboratoryjne rzadko stanowiły podstawę diagnostyki chorób układu nerwowego, jednakże identyfikacja autoimmunologicznych patomechanizmów części encefalopatii, neuropatii czy miopatii oraz molekularnego podłoża niektórych zaburzeń ruchowych (np. kanałopatie), a także opracowanie metod wykrywania markerów biologicznych spowodowały częstsze wykorzystywanie analiz biochemicznych i serologicznych w praktyce neurologicznej.

Rozwój badań neurochemicznych i neuroimmunologicznych pozwolił nie tylko na poznawanie molekularnych podstaw chorób układu nerwowego, ale również na wdrażanie nowych laboratoryjnych metod diagnostycznych.

Poniżej omówiono znaczenie i interpretację badań laboratoryjnych zlecanych chorym z patologią układu nerwowego.

Badanie płynu mózgowo-rdzeniowego

Nakłucie lędźwiowe

Pozyskanie płynu mózgowo-rdzeniowego w celu przeprowadzenia badań laboratoryjnych odbywa się drogą nakłucia lędźwiowego, które wykonuje się po uwzględnieniu wskazań i przeciwwskazań do jego wykonania (tab. 1).

Postępowanie w fazie przedlaboratoryjnej badania płynu mózgowo-rdzeniowego

Właściwe pobranie, transport, opracowanie i przechowywanie płynu mózgowo-rdzeniowego mają duże znaczenie dla uzyskania miarodajnych wyników jego analiz. Nakłucie lędźwiowe wykonuje się w jałowych warunkach.

Ocena makroskopowa

Bezpośrednio po pobraniu płynu mózgowo-rdzeniowego dokonuje się oceny makroskopowej (barwa, przejrzystość). Na tym etapie postępowania przedanalitycznego przeprowadza się różnicowanie przypadkowego skrwawienia płynu mózgowo-rdzeniowego od krwotoku podpajęczynówkowego. Podczas wykonywania nakłucia lędźwiowego w 1/5 przypadków dochodzi do przypadkowego wynaczynienia krwi. Wypływający wówczas płyn mózgowo-rdzeniowy stopniowo oczyszcza się z krwi i staje się coraz bardziej przejrzysty już podczas pobierania lub po wirowaniu. Jeśli krwotok podpajęczynówkowy jest przyczyną krwistego zabarwienia płynu mózgowo-rdzeniowego, to jest ono jednorodne i utrzymuje się podczas pobierania próbki, a po jej wirowaniu obserwuje się żółte podbarwienie (płyn ksantochromiczny). Obecność zhemolizowanej krwi w próbce płynu mózgowo-rdzeniowego potwierdza się w próbie piramidonowej, która jest dodatnia w przypadku krwotoku podpajęczynówkowego.

Transport

Płyn mózgowo-rdzeniowy należy przekazać do laboratorium bezpośrednio po pobraniu, a w przypadku zlecenia badania bakteriologicznego transport próbki powinien odbywać się w temperaturze 37°C.

Opracowanie i przechowywanie