Wstęp

Przedmiotem neuropsychologii klinicznej jest analiza związku między zachowaniem człowieka a strukturą i funkcjonowaniem mózgu. Podczas badania neuropsychologicznego ocenia się:

• funkcje poznawcze
• funkcje wykonawcze odpowiedzialne za przebieg i kontrolowanie złożonych form aktywności poznawczej
• afekt pacjenta.

Podstawy neuropsychologii

Funkcje elementarne (różne rodzaje percepcji, gnozji, praksji mowy) można przypisać konkretnym okolicom mózgowia z wyraźną lateralizacją. Do funkcji poznawczych o złożonej reprezentacji (rozbudowane sieci neuronalne zawierające wiele różnych okolic mózgowia) w OUN należą procesy uwagi, pamięci i uczenia się, funkcje językowe, myślenie, procesy analizy i syntezy wzrokowo-przestrzennej oraz funkcje wykonawcze.

Procesy uwagi

Wyodrębnia się kilka podsystemów uwagi spełniających różne, lecz powiązane ze sobą funkcje. Podstawą zróżnicowanych czynnościowo podsystemów uwagi są odmienne sieci neuronalne. Regulują one przebieg takich procesów uwagi, jak:

• selektywność
• trwałość
• przeszukiwanie pola percepcyjnego
• podzielność.

Selektywność uwagi

Proces selektywności uwagi to zdolność ogniskowania uwagi na jednym określonym bodźcu lub procesie i jednoczesne pomijanie bodźców nieistotnych lub zakłócających. Podłożem anatomicznym selektywności uwagi jest tylna część płatów ciemieniowych (kierowanie uwagi w stronę bodźca i przełączanie się z jednego bodźca na inny) oraz obszary przednio-przyśrodkowe płatów czołowych i jądra kresomózgowia (dobór odpowiednich reakcji).

Trwałość uwagi

Pojęcie trwałości uwagi dotyczy zdolności ciągłego skupienia uwagi na określonym zadaniu. Wskaźnikiem tej funkcji jest szybkość i dokładność wykrywania nieoczekiwanych bodźców pojawiających się na tle licznych sygnałów zakłócających. Za trwałość uwagi odpowiada system czołowo-ciemieniowy półkuli dominującej.

Przeszukiwanie pola percepcyjnego

Przeszukiwanie traktowane jest jako aktywny proces systematycznego badania pola percepcyjnego i wykrywania określonych bodźców.

Podzielność uwagi

Podzielność uwagi definiuje się jako wyższy poziom wymagań poznawczych oznaczających zdolność równoczesnego zwracania uwagi na więcej niż jeden bodziec lub proces. Ta funkcja uwagi pozwala na przebieg czynności równoczesnych. Jej neuronalnym zapleczem jest część tylno-boczna okolicy przedczołowej i przedniej części zakrętu obręczy.

Pamięć i uczenie się

Współczesne koncepcje neuropsychologiczne określają pamięć jako strukturę kilku odrębnych, ale funkcjonalnie powiązanych ze sobą systemów regulowanych przez odmienne struktury anatomiczne.